de Nederlandse leeuw met zijn voorpo
ten op een kanon en daarachter de door
hem verdedigde Nederlandse vlag. Deze
in gietijzer uitgevoerde plastiek is een
werk van de beeldhouwer L. Royer. Op
de schacht van de toren prijkt de naam
J.C.J. van Speyk met erboven een
aureool van 8 sterren en eronder twee
lauwertakken waar tussen de door Van
Speyk tijdens het bombardement van
Antwerpen verworven Nationale Wil
lemsorde. De schacht is voorts versierd
met in reliëf aangebrachte lauwerkran
sen waarin twee gekruiste ankers. De
hardstenen platen met inscripties ter
weerszijden van de ingang, waarvan de
linker merkwaardigerwijze vermeldt dat
de toren werd ingewijd in het jaar 1840,
zouden zijn aangebracht bij een restaura
tie in 1898...
Steeds waakzaam
Op de twee Egmondse vuurtorens werd
in 1834 de oud-luitenant ter zee Pieter
Heil de eerste opzichter, tevens belast
met toezicht op het loodswezen. Hij
kreeg als "ambtswoning" het nu nog door
de oud-kustwacht bewoonde huis Voor
straat 97.
De twee Egmondse vuurtorens toonden
vanaf 1834 's nachts elk een vast wit licht.
In 1879 werden rode ruiten in de lichthui-
zen aangebracht. Dit geschiedde om ver
warring te voorkomen met het na de ope
ning van het Noordzeekanaal te Uturn-
den geinstalleerde witte kunstlicht. Door
deze nieuwe waterweg naar Amsterdam
behoefden de schepen niet meer om de
noord via Marsdiep en Zuiderzee te
koersen. Zo verviel ook de behoefte om
zich voor Egmond van een loods te voor
zien.
Uiteraard behield de Van Speyktoren
zijn funktie als baken. Om de toren over
dag goed herkenbaar te maken was er in
1873 om het bovendeel een zogenaamd
dagmerk gebouwd: een houten staketsel
of hekwerk, dat de herinnering opriep
aan de geweldige gevaarten -zogenaamd
kapen- die vroeger de vissers en schip
pers de weg om de noord wezen. In 1915
is dit dagmerk weer verwijderd.
Veel trouwe wachters heeft de Van
Speyktoren gekend. Volgens een
bewaard gebleven dienstregeling van
1886 waren er vijf wachters, die elkaar
regelmatig aflosten. De aanleiding tot
deze waren twee recente scheepsrampen
op onze kust. Er moesten nu steeds twee
man op de toren aanwezig zijn. Terwijl
er één op de omloop wacht liep kon de
ander in een klein tegen het lichthuis
gebouwd hoekje zich warm en gereed
houden om zijn maat af te lossen. Om
de omloop stonden twee grote masten,
waaraan de seinvlaggen gehesen werden
als er met schepen op zee "gepraat"
moest worden.
In 1919 werd bij de voet van de toren
een semafoor gebouwd en door de wacht
betrokken. In 1949 werd de wind- en
storm waarschuwingsdienst opgeheven
Het bouwsel verloor zijn bovenstuk, dat
werd vervangen door een kap waaronder
de kustwacht nog tot 1968 een onderdak
vond. In dat jaar was een ingrijpende
verbouwing van het bovenstuk van de
toren voltooid en kreeg de kustwacht
opnieuw huisvesting bovenin de toren.
Het dak van de lichtkoepel kreeg een
nieuwe bekleding met koperen platen en
de windwijzer, de op een hoorn blazende
meermin, werd grondig hersteld. Dank
zij de toepassing van moderne appara
tuur, heeft de kustwacht het eenvoudiger
dan vroeger, maar de waakzaamheid is
onverminderd en vanaf een half uur voor
zonsondergang tot een half uur na zons
opgang zend de Van Speyktoren trouw
-vijf seconden aan, vijf seconden uit- zijn
waarschuwend licht uit in de nacht.
Vele gegevens werden dankbaar ont
leend aan de volgende artikelen:
Mr. J. Belonje: Langs de Noordzee,
Baken en Vuren te Egmond.
De Speelwagen jaargang 5, 1950 blz. 110
en 147.
De lotgevallen van Pieter Heil (1774-
1860), een ondernemer.
Badbode, jaargang 15, 1970 blz. 30, 31
en 52.
Dank ook voor de inlichtingen ontvan
gen van mevrouw M.B. Runia van de
V.V.V. Egmond aan Zee, mevrouw
M.E.A. de Vries van het Stedelijk
Museum Alkmaar en van de heer J.G.
de Jong, oud-hoofd kustwacht, geput uit
zijn rijke herinneringen en uit de door
hem bewaarde kostbare fotoverzameling
en andere documenten.
793
