den welke van de twee wordt bedoeld.
In elk geval werden in het begin van de
19e eeuw te Egmond twee steenkoolvu
ren gestookt in op duintoppen geplaatste
bakens volgens ouderwets recept,
r Vernieuwingen waren op komst. In 1807
verving men te Scheveningen het kolen
vuur door een met olie gestookt lamp
licht. De kracht en draagwijdte van het
licht werd aanzienlijk vergroot door een
uitvinding van Augustin JFresnel 1783-
1827) door toepassing van lenzen.
Toen op 16 januari 1827 vlak voor
Egmond het linieschip de Wassenaar
strandde, met elfhonderd man aan boord
van wie er 23 omkwamen, gaf dit de stoot
tot modernisering van de kustverlichting.
Zo verrezen te Egmond in de jaren 1833
en '34 twee vuurtorens: één op het duin
dat nu nog de naam Torenduin draagt
en één dicht aan zee, die we nu kennen
als Van Speyktoren.
Verdwenen stenen
Merkwaardig is het feit dat van de
Zuidertoren, sedert 1899 buiten gebruik
toen deze in 1915 werd afgebroken, twee
gedenkstenen opdoken, die inmiddels
spoorloos zijn verdwenen. De kleinste
steen werd door mr. J. Belonje in 1950
nog aangetroffen op het erf van het huis
Achterom 14. Het vierkante stuk hard
steen vermeldde:
Door/Teunis Planteydt/oud 4 jaren
is van deze/toren den eersten
steen/gelegd den 8ste mei!1833.
De heer J.G. de Jong, oud-hoofd kust
wacht, bewaart een in twee foto's opge
nomen afbeelding van de twee helften
van een veel grotere stenen gedenkplaat
met de volgende tekst:
Onder de regering van Willem den lsten
Koning der Nederlanden, Prins van
Oranje Nassau, Groot Hertog van
Luxemburg enz. enz. enz. enz.
Is tijdens het bestuur van de Hoog
Edel Gestrengen Heer Jonkheer
A.C. Twent, Schout by Nacht, Inspecteur
Generaal over het Loodswezen, Ridder
der Glorie van den Nederlandschen
Leeuw,
onder de Leiding van den Heer I. Valk,
Inspecteur der Maritieme Gebouwen
en onder het Opzigt van den Heer
I. B. Helleman en door de Heer en
I. G. Pallada en I. G. van Limbeek Aanne
mers
Is dezen Toren met verbeterd kunstlicht
daargesteld, waarvan den lsten gelegd
Is op den 8 mei 1833 door de Jonge Hee-
ren
H. Ibink Meelenbrink en T. PlanteydtJr.
Ook deze gedenksteen is helaas spoor
loos verdwenen. Alleen de foto's bewa
ren de tekst, die ons vertelt wie er bij de
bouw van de Zuidertoren betrokken
waren. Aangenomen mag worden dat het
dezelfde personen waren als van de
Noordertoren, waarvan de bouw niet
veel later kan zijn begonnen. Deze Noor
dertoren zou door een ongewone meta
morfose, meer dan zijn zuiderbuurman
historie maken.
Historisch moment
Op 5 februari 1831 stak luitenant ter zee
J.C.J. van Speyk met een brandende
sigaar of door een pistoolschot, de brand
in het kruit van de onder zijn bevel
staande kanonneerboot toen deze, aan
lager wal geraakt, door oproerige Belgen
overmeesterd dreigde te worden.
Met hem vonden 25 leden van zijn
bemanning en een onbekend aantal Bel
gen de dood. Dit gebeuren maakte in de
noordelijke Nederlanden een overweldi
gende indruk. Het riep herinneringen op
aan de heldendaden van Nederlandse
zeelieden in de 17e eeuw. Reeds op 11
februari kondigde Koning Willem I af,
dat voortaan altijd de Nederlandse
marine een schip zou tellen, dat de naam
draagt van J.C.J. van Speyk. Ook gingen
dra stemmen op om ter ere van de held
een monument te zijner gedachtenis op
te richten. Het College Zeemanschap
begon spontaan in te zamelen. Men
kwam op het idee om voor zo'n monu
ment gebruik te maken van een vuurto
ren. Genoemd werden die op Terschel
ling en op Schouwen en ook keek men
naar Egmond met zijn twee spiksplinter
nieuwe torens. En zo viel de keus uitein
delijk op de Noordertoren.
De verbouwing tot monument, volgens
het ontwerp van architekt J.S. Zocher,
werd voltooid op 27 augustus 1841. Het
onderstuk doet denken aan een antieke
graftempel, met op de hoeken van de
kroonlijst versierde uitsteeksels, zoge
naamde acroteria. Boven de ingang rijst
791
