Ook de vrijdenkersvereniging De Dageraad was zeer actief.
Sonmige gemeentebesturen namen de zogeheten
Antirevolutiewet, die na de revolutiepoging van Troelstra
was aangenomen, te baat om openbare bijeenkomsten van De
Dageraad te verbieden. Voor godloocheraars golden de
normale spelregels van de democratie niet, vonden ze, en
verder werd het bekende "gevaar van verstoring van de
apenbare orde" aangevoerd. Op grond van dezelfde
argumentatie trachtten andere gemeenten het toneelstuk
"Kerstavond" van de socialist Heiermans te verbieden. Dit
gaf weer aanleiding tot prinsipiële betogen in diverse
kranten over het grondwettelijk recht van vrije
meningsuiting en het recht van vereniging en vergadering.
Het is in feite dezelfde discussie, die ook nu nog
herhaaldelijk opduikt.
Ook politiek gezien was 1925 een belangrijk jaar. Er
vonden verkezingen plaats voor de Tweede Kamer. De
coalitie van R.K.Staatspartij, A.R.P. en C.H.U. onder Ruys
de Berenbroeck was aan de macht en in dit kabinet drukte
de minister van financiën Colijn zijn stempel op het
beleid. Metname in de linkse achterban van de R.K.S.P.
bestond grote onvrede over de harde, liberale politiek van
Colijn. Het ging dan ook voornamelijk om voor of tegen
Colijn.
Aan de verkiezingen namen 34 partijen deel, waaronder een
Landbouwpartij, de Plattelandersbond-de Boer, de
Plattelandersbond-Braatde Grondpartij, de Wilde Partij,
de Rapaillepartij, de Sportpartij, de Bezuinigingspartij,
de Rentetrekkerspartij, het Verbond Premievrij
Staatspensioen en de Middenstandspartij. De
verkiezingsstrijd was uiterst fel. Er werden tonnen
drukwerk uitgedeeld, Colijn en Wibaut naakten voor het
eerst van de radio gebruik en ook werd er veel gefietst,
hetgeen herhaaldelijk tot ongeregeldheden leidde. Te
Brunssum (L) werd de Sociaal-Democratische fietsclub zelfs
cpgewacht door het plaatselijk Schuttersgilde, dat onder
de wapens was gekomen, met als resultaat tientallen
gewonden. In mijn geboorteplaats Leiden werden colporteurs
van de dissidente R.K.Volkspartij, die pamfletten
uitdeelden in het portaal van de Hartebrugkerk, door
aanhangers van de Staatspartij in elkaar geslagen. De
politiek leefde dus wel bij de mensen.
774
775
