van de bouwkundige vorm. Beide
groepen van namen kunnen tot
verwarring leiden wanneer men
niet de definitie goed in gedachten
houdt.
Proven
Proven zijn de gaven in levensmid
delen, brandstof of geld die aan de
bewoners van een hofje werden
uitgereikt. Deze proven zijn meest
al reeds bij de stichting vastgelegd.
Zij hebben een lange geschiedenis
gehad, maar zijn langzamerhand
wel vervangen door een geldsom,
of noodgedwongen geheel verval
len. Hoewel het grote Woorden
boek der Nederlandse Taal aan
provenhuis een gelijke betekenis
toekent als aan proveniershuis, is
het toch raadzaam enig onder
scheid te maken naar de herkomst
van de proven. In het geval van
een provenhuis (hofje) gaat het
om giften die door de regenten uit
de middelen van hun stichting aan
de bewoners en soms ook aan
anderen buiten het hofje worden
uitgereikt. Die bewoners kunnen
dan proveniers genoemd worden.
Meestal verstaan we onder prove
niers echter zij, die zich door een
bepaald bedrag te betalen, inkoch
ten in een tehuis. Voeding en
verwarming waren dan de proven
die zij voor de rest van hun leven
ontvingen.
Het Alkmaarse mannengasthuis,
één van de voorlopers van het
stadsziekenhuis, is zo'n proveniers
huis geweest. Dat de grenzen niet
altijd even scherp te trekken zijn,
zien we bij het Huis van Zessen,
dat we onder de hofjes rekenen,
maar waar volgens het reglement
van 1804, bewoners voor hun
aankomst een bepaalde som moes
ten betalen. Daarmee werd het
dus tot een proveniershuis. Later
zijn de regenten zelf ervan over
tuigd geraakt dat de bepaling niet
in overeenstemming was met de
oorspronkelijke stichtingsakte,
waar van betaling door de bewo
ners geen sprake was.
I
Al deze terminologische kwesties
hebben geen praktische betekenis
meer, sinds in de laatste decennia
de hofjes alleen nog in stand
kunnen blijven door voor de
woningen normaal huur te vragen.
Restauratie of renovatie is voor
regenten vaak de aanleiding om
tot deze stap over te gaan. Een zo
consequent mogeüjke terminologie
kan bij een onderwerp dat zozeer
in de geschiedenis geworteld is als
de hofjes veel heilloze verwarring
voorkomen. Daarbij dient men er
515
