De Hofjes en hun archieven
Geweldige archiefvormers zijn de Alkmaarse hofjes nooit geweest. Uit
een periode van ongeveer vier eeuwen hebben de 11 hofjes, waarvan
archief tot ons is gekomen, in totaal zo'n 18 strekkende meter nagela
ten; dat is gemiddeld iets meer dan 1 1/2 meter archief. Ter vergelij
king: de gemeente Alkmaar produceert meer dan 1 1/2 meter per dag.
Hoe omvangrijker en ingewikkelde het bestuur, des te omvangrijker
zal uiteraard ook de administratie zijn. En het is juist deze konsekwen-
tie van oorzaak en gevolg, die de tijdgenoot herhaaldelijk tot wanhoop
pleegt te brengen. Als de „administratie" eenmaal „archief" is gewor
den, d.w.z. als de stukken hun actualiteit hebben verloren, dan zijn ze
vaak puur goud in handen van de historici. Is dit dan een pleidooi voor
het zo omvangrijk en ingewikkeld mogelijk administreren? Zeer zeker
niet, want een papierlawine dwingt tot drastische maatregelen. De
archiefdeskundigen zijn het erover eens, dat van hetgeen de moderne
overheidsadministratie aan bedrukte en beschreven papier produceert
meer dan 90% vernietigbaar is.
Regenten
Met betrekking tot de hofjes geldt dit probleem niet. Ze hebben de
eeuwen door een wel zeer eenvoudige bestuursvorm gehad, namelijk
een college van regenten. De regenten waren gezeten burgers, die hun
taak om niet verrichten, hetgeen b.v. een ingewikkelde salarisadmini
stratie al bij voorbaat uitsloot. Ze kwamen enige malen per jaar bijeen
om over lopende zaken te praten, zoals het toekennen van een huisje
als een der oudjes overleden was, of de hoogte van de uit te keren
preuve, of het gedrag van de bewoners. Ook het onderhoud van de
huisjes was een regelmatig terugkerend onderwerp en een enkele maal
waren er bouwplannen. Al met al weinig wereldschokkende zaken, zie
zo te zien in de beste harmonie werden opgelost. Dit kon ook moeilijk
anders, want als een regentenplaats openviel benoemden de overgeble
ven regenten de opvolger. Verkiezing of invloed van het stadsbestuur
was er niet bij. Van verreweg de meeste hofjes hielden de regenten
zelfs geen notulen. Of nauwkeuriger: Van de 11 hofjes tekenden
alleen de regenten van het Hofje van Splinter en van het Wildemanshof
hun besluiten op. De reden ligt voor de hand. De regenten van het
Hofje van Splinter hadden te maken met drie verschillende boedels,
539
