hoe oud is de
Kapelkerk?
W. A. FASEL
Op blz. 99 e.v. van zijn nieuwste
boek') behandelt Cordfunke de
landaanwinningen, die in de 14e
eeuw ,,op grote schaal" zouden
hebben plaatsgevonden. Nu wis
ten we allang dat het oostelijk
stadsdeel op de Voormeer ge
wonnen is, doch het was moeilijk
de verschillende fasen te dateren.
De schrijver ontvouwt nu een
theorie, die zo te zien weinig
twijfels laat bestaan. Volgens
hem vormde vanaf c. 1300 de
Hekelstraat de grens van de
Voormeer. Geleidelijk heeft
men de oever van de Voormeer
verder teruggedrongen. De ver
legging van de beschoeiing van
de Hekelstraat naar de St. Jacob-
straat moet hebben plaatsgevon
den voor omstreeks 1325, toen
met de bouw van de Kapelkerk
werd begonnen. Dit betekent dat
ook het blok, begrensd door
Fnidsen, Mient, Vismarkt en
Hekelstraat reeds omstreeks
1300 aangeplempt en bouwrijp
gemaakt moet zijnOm
streeks 1400 liep de grens van de
Voormeer door de Nieuwstraat
en verder langs de Achterweg2)'.
Persoonlijk geloof ik niet dat
men reeds 1325 aan het uit
breiden was, doch het is duide
lijk dat Cordfunke de landwin
ning wel omstreeks 1325 móet
laten plaatsvinden, aangezien
anders de Kapelkerk niet in die
tijd gebouwd kan zijn. Als men
de oudste kaarten van Alkmaar
bekijkt dan valt op dat de meeste
straten haaks op elkaar staan,
doch dat de Hekelstraat een ge
bogen vorm heeft, die zich zowel
naar boven als beneden voortzet
in het stratenplan. Het is duide
lijk dat de Hekelstraat een dijk is
geweest n.1. de dijk van de
Voormeer en de kaarten to
nen tevens dat deze dijk naar het
zuiden doorliep langs het Zeglis.
Het lijkt zeer twijfelachtig, dat
deze dijkfunctie reeds omstreeks
1325 ophield te bestaan. M.i. is
het gebied beoosten de Hekel
straat veel langer water en moe
ras geweest en heeft de landwin
ning zich over een veel langere
periode uitgestrekt. Met als ge
volg dat op zeker moment aan
weerszijden van de dijk huizen
waren ontstaan. Dit had weer tot
gevolg dat men zich bij de verka
veling aan de bestaande situatie
aanpaste en de Hekelstraat-Ka
pelsteeg-Groot Nieuwland-
Klein Nieuwland hun gebogen
vorm behielden. Aangezien eerst
na 1470 in dit gebied percelen
werden uitgegeven, heb ik ge
concludeerd dat men eerst om
streeks die tijd met de uitlegging
is begonnen en dat derhalve ook
de Kapelkerk uit ongeveer die
tijd moet dateren.
Ik legde mijn visie inzake deze
221
