luifels
P. BOER
Bij een wandeling door de binnenstad
treft men slechts vijf huizen aan die
een luifel bezitten. De luifel diende
om de uitgestelde koopwaar tegen
zon en regen te beschermen.
Vanouds waren de huizen voorzien
van naar buiten draaiende luiken.
Ten behoeve van de nering werden
deze luiken ook wel van onderen en
boven draaiend gemaakt. De onderste
helft der luiken deed dan dienst voor
uitstalling, de bovenste helften als
regen- en zonnescherm. Ten einde dit
gehele samenstel niet te veel aan weer
en wind bloot te stellen, werd een
afdekking gemaakt, de luifel, een
houten getimmerte, dat in opwaarts
schuine stand werd aangebracht te
gen de middenregel en het kalf van de
houten pui, opgehangen aan hangij
zers. Het uithangbord, dat te voren
aan de gevel werd aangebracht, kwam
nu aan de luifel te hangen.1' Het
gevolg van één en ander was dat de
overheid er zich mee ging bemoeien.
Immers de luifels kwamen te hangen
boven de straat, de stadsgrond. Zo
bepaalde in 1598 de „Schout en Bur-
gemeesteren en de gerechte der stede
Alcmaer2',dat niemand op het Kruis
werk, de oostzijde van de Langestraat,
luifels mocht maken breder dan vijf
voet. Zij die een luifel bezaten breder
dan vijf voet, moesten deze versmal
len. Indien de eigenaar nalatig bleef
kon hij rekenen op een boete.
Bezien we de oude prenten, dan
valt het op het grote aantal luifels die
zelfs tot in de vorige eeuw nog in
gebruik waren. Zie de afb. in deze
periodiek blz. 63 en 81
Op 13 april 1737 werd het besluit
van Burgemeesteren afgekondigd dat
bepaalde, dat in de Langestraat, vanaf
de kerk tot aan het Payglop geen
luifels die vervallen waren mochten
worden vernieuwd.3'
Tevens werd het verzoek afgewe
zen van een bewoner van een pand
aan de Noordzijde van de Lange
straat, genaamd de (bakkerij) de Ke
vie. Op dezelfde plaats vinden nu
gevestigd de schoenhandel van
Waardijk.
In de vroedschap van 5 maart
17414> werd een voorstel behandeld
om het voorbeeld te volgen van ande
re steden, „soo tot versieringe van
dese stad als om anderen redenen de
Luijfels af te keuren, in dien voegen
dat men geen nieuwe soude permet-
teren te laaten maken en die reets nu
sijn niet verder te laaten repareren".
Een stadsberichtje in de Alkmaar-
sche Courant van 29 juli 1860 weet te
vermelden dat er toen nog twee en
tachtig luifels in de stad waren. Dit
aantal is groot te noemen gezien het
voorgaande.
Lijstje van de 82 luifels die in 1860
nog aanwezig waren:
4 Achterdam
1 Appelsteeg
1 Boterstraat
2 Dijk
2 Fnidsen
2 Heiligland
2 Hekelstraat
2 Houttil
3 Huigbrouwersteeg (straat)
10 Kooltuin
1 Koorstraat
1 Korte Mient
vervolg op pag. 176)
Amsterdamsche merkwaardighe
den van E. van Houten, Heemschut
serie 14,1946, blz. 55 en 56
2' Stadsarchief, inv. nr 28 fol. 33 ver
so
3' Stadsarchief, inv. nr 136 fol. 47
verso
4' Stadsarchief, inv. nr 56 fol. 57 ver-
175
