ijsvermaak
„Er zijn ontzettend veel soor
ten schaatsen", vertelt Joop
Voorn, „zoals de rugschaats, de
Friese doorloper, de jongensnoor,
het Brabants klompje, blokzeilers
en de koninginneschaats, die
overigens helemaal niet zo mooi
is als de naam zou doen vermoe
den". Hij laat een stel schaatsen
zien, waarin de letters PZS staan
gegraveerd. Dat is de afkorting
van „Provinciaal Ziekenhuis
Santpoort". Vervolgens een paar
schaatsen, waarvan de heer
Voorn zegt: „Dit zijn typisch ka
tholieke schaatsen. Je kunt dat
zien omdat ze helemaal versleten
zijn. In de grote katholieke gezin
nen van vroeger gingen de
schaatsen van kind tot kind".
Joop Voorn vertelt, dat vracht
rijders vroeger vaak een vrachtje
op de schaats naar hun klanten
brachten.
Voorn Prins Alexander-
straat 244, telefoon 111217 is
Amsterdammer van geboorte en
sinds tien jaar een „echte" Alk
maarder.
Gezegden over het schaatsen
die men in „de grote Van Dale"
kan vinden, zijn: „Een vreemde,
scheve of rare schaats rijden (of
slaan)",dat is „zich wonderlijk of
onbehoorlijk gedragen", en „Een
schuine schaats rijden", dit is
„een lichtzinnig leven leiden".
Bij „ijs" treft men de gezegden
aan: „IJs en weder dienende",
„Met St. Juttemis, als de kalveren
op het ijs dansen" (betekent:
nooit), „Er is geen ijs of het kost
mensenvleis" (met ijs verdrinken
er altijd), „Het ijs breken" (de eer
ste moeilijkheden uit de weg rui
men), „Beslagen ten ijs komen"
(goed voorbereid zijn voor zijn
taak), „Niet over ijs van één
nacht gaan"; „Op glad ijs staan"
(in een onzekere positie verke
ren), „Zich op glad ijs wagen"
(een netelig onderwerp aanvat
ten), „Op oud ijs vriest het licht"
(een oude kwaal, neiging, gene
genheid, gewoonte komt licht
weer boven).
Wie de Van Dale opslaat vindt
bij het woord „schaats" de lastige
omschrijving: „Gepaard toestel
om zich snel over het ijs voort te
bewegen, bestaande uit een lang
werpig, geslepen ijzer, bevestigd
in een houten of metalen voetrust
die met banden of riemen onder
de voet wordt vastgemaakt
(thans ook met het schoeisel tot
een geheel verenigd)".
In het stedelijk museum wordt
ook al iets op het gebied van de
schaats geconserveerd, een glij-
been de voorloper van onze
schaats dat afkomstig is uit de
slotgracht van het slot op den
Hoef.
Foto's en tekeningen K. Komen.
De gravures zijn gereproduceerd uit
de kollektie van antiquair E.P.
Mensink(De Drie Kronen) te Alk
maar. De postzegels werden ge
leend van J. Onrust te Amster
dam.
157
