het geheim van de
levensboom
K. KOMEN
Rune betekent „geheim". Runentekens zijn derhalve geheime tekens.
De Vikingen, die gedurende hun veroveringstochten door Europa ons
land niet spaarden, hebben in die elfde eeuw tegelijkertijd zulke „ge
heime" tekens achtergelaten. Nog altijd bevinden zich in de landen
van hun herkomst. Denemarken en Zweden, de meeste gedenkstenen
met runentekens. Volgens andere bronnen zouden de runen niet uit het
noorden maar uit het zuiden afkomstig zijn. en wel van de Etrusken.
Tot de verschillende runen, die ook door latere volkeren zijn nagela
ten. behoren ook de levensbomen die her en der in het land in boven
lichten zijn aangebracht. Zij zijn van Keltisch-Germaanse oorsprong.
De levensboom is het symbool van het menselijk leven. Soms is de
levensboom erg „iel" en ziet men er niet zo gauw een boom in terug,
andere levensbomen zijn wijdvertakt of sterk geworteld. Ook treft men
maar dat is vrij zeldzaam twee of meer levensbomen in één
bovenlicht aan.
Veel literatuur over levensbomen bestaat er niet. althans voorzover
we totnogtoe konden nagaan.
Jos van de Burgt zegt er in De luister van ons land (lang geleden
uitgegeven door De Spaarnestad) in het kort van: „De levensboom,
welk symbool we. behalve in Groningen en Friesland, ook elders in
ons land aantroffen in bovenlichten van deuren en vensters, zegt ons.
hoe groot de verering van de natuur bij onze voorouders was. Natuur
mensen als zij waren gevoelden zij zich geheel een met de hen omrin
gende wereld. Zij zagen de lente, de zomer, de herfst en de winter als
tijdperken in hun eigen leven: hun jeugd, hun wasdom, hun oude dag
en hun sterven. De boom nu was het bijzondere zinnebeeld van de
steeds terugkerende kringloop in de natuur: het ontluiken van de jonge
bladknoppen in de lente, de volle bladertooi in de zomer, het afvallen
en verdorren der bladeren in de herfst en winter; dit waren beelden
van hun eigen leven".
Uitvoeriger informatie verschaft Hans Kooger in Tekens en symbo
len (AO-reeks 1974. nr 1520). „Als versieringsmotief bij bovenlichten
is de levensboom erg geliefd. Het is een smeedijzeren figuur die min of
meer duidelijk een boom voorstelt. Het denkbeeld van een levensboom
was zowel in Oud-Egypte. in Mesopotamië. als in Perzië bekend. De
Germanen kenden de Yggdrasil, de wereldes of wereldboom, beschre
ven in het Oudnoorse heldendicht de Edda (strofe 20): .Ik ken een es
die heet Yggdrasil witte nevel drenkt de hoge boom daar komt de
85