de molens
van alkmaar K. KOMEN
Donderdag 30 oktober spuide collega-redakteur P. Boer zijn omvang
rijke kennis met betrekking tot de Alkmaarse molens in een goedbe
zochte causerie voor Oud Alkmaar in de Harmonie. Hieronder frag
menten van het vele dat we die avond noteerden.
De geschiedenis van de molens gaat terug tot 2000 jaar voor onze
jaartelling. In die tijd werden de molens nog met handkracht voortbe
wogen. Na de handmolen kwam de rosmolen, die door een paard of
een ezel werd bediend. Ook in Alkmaar heeft zo'n rosmolen gestaan en
wel op het Luttik Oudorp. Een gevelsteen op het Luttik Oudorp met de
tekst „Inden blinden ezel'" herinnert aan deze molen.
De oudste vermelding van een windmolen vindt men in de achtste of
negende eeuw in Bohemen in Tsjecho Slowakije. In Nederland drong
de windmolen pas aan het einde van de dertiende eeuw door. Het
oudste type is de standerdmolen. Op oude kaarten van Alkmaar treft
men meerdere van zulke standerdmolens aan. Rond 1340 is de stan
derdmolen, waarschijnlijk vanuit België, in ons land geïntroduceerd.
In Alkmaar is rond 1758 de laatste standerdmolen gesloopt.
In de vijftiende eeuw verscheen vervolgens de wipmolen, die evenals
de standerd geheel uit hout werd opgetrokken. Daarna kwam de toren
molen maar die heeft in Noord-Holland nooit gestaan, omdat hier de
grond er niet stevig genoeg voor was. Wel is uit de torenmolen de
Noord-Hollandse binnenkruier ontstaan. De eerste binnenkruier in
Noord-Holland stond in Enkhuizen in 1545 bij de polder Het Groot
slag. Vervolgens kwam in de achttiende eeuw de ronde stenen molen
in zwang. De eerste ronde stenen molen in Alkmaar dateert uit 1714
en heette De Wolf. Zijn voorganger sneuvelde in 1713 door een zware
storm.
Een tweede walmolen in Alkmaar was de Munnik. Deze stond op
het Munnikenbolwerk, tegenover waar nu de Raad van Arbeid staat.
Er waren voor de bouw 246.000 stenen nodig. De laatste walmolen
bestaat nog, het is de Molen De Groot, in de wandeling „Molen van
Piet". Voor alle walmolens werd de eerste steen gelegd door kinderen.
De eerste molen van Alkmaar dateert van 1361. Deze stond bij het
