In de discussie ook weer grote aandacht voor de tijd die Willem
Schermerhorn als gijzelaar in Sint Michielsgestel doorbracht. Waarom werd
hij kampleider? De eerste kampleiders werden gekozen. Ook Schermerhorn
werd waarschijnlijk, op basis van het vertrouwen wat hij inboezemde,
gekozen. Onder zijn leiding maakte het kamp zijn 'bloeitijd' door.
Aan de hand van vragen vertelde Herman Langeveld ook uitgebreid over
de 'politieke ontwikkeling' in Beekvliet. Over de Sociologische Studiekring
die overging in de 'Heeren Zeventien', waaruit een uiteindelijk de 'groep van
zes', die het initiatief nam tot de oprichting van de Nederlandse
Volksbeweging, voortkwam.
Ter sprake kwam ook het feit dat men vroegtijdig in de oorlog toch al
uitging van de uiteindelijke nederlaag van Duitsland. Volgens Herman
Langeveld was dat, uitgaande van een optimistische gedachtegang, vanaf
december 1941 ook wel reëel. Na Pearl Harbour (7 dec.) en de daarop
volgende oorlogsverklaring van Hitier aan de V.S., gecombineerd met het
vastlopen van het Duitse offensief in het Oosten zo'n 100 km voor Moskou,
kon met het nodige optimisme aangenomen worden dat Hitier deze oorlog,
o.a. tegen de twee machtigste staten ter wereld, zou gaan verliezen.
Waarom werd Willem Schermerhorn minister-president? Wat voor rol
speelde Wilhelmina hierbij? Duidelijk is, volgens Herman Langeveld, dat haar
keuze op Schermerhorn viel vanwege de vernieuwingscapaciteiten die ze
hem toedacht. Zij wees Schermerhorn en Drees als tweetal aan voor de
formatie. Later verdeelden Schermerhorn en Drees de taken onderling.
Wilhelmina dacht misschien in Schermerhorn een medestander gevonden te
hebben, waardoor het voor haar mogelijk zou zijn een belangrijke eigen rol
te vervullen.
Ter sprake kwam ook de invloed die Banning op Schermerhorn had ter
sprake. Had de vrijzinnigheid van Schermerhorn voor de oorlog een ander
karakter dan na zijn Beekvliet tijd? Volgens Herman Langeveld zijn daar geen
aanwijzingen voor.
De discussie had nog veel langer kunnen duren, maar 'de tijd zat erop',
zoals voorzitter Weyert de Boer constateerde. Hij bedankte Herman
Langeveld heel hartelijk voor de boeiende avond en sprak de verwachting uit
dat er een vervolg komt over een paar jaar. Zijn dank liet hij gepaard gaan
met het makkelijkste, maar vaak ook dankbaarste cadeau, een boekenbon.
Verslag van de discussie gemaakt door Dick Mantel
176
