bestaan, dan kom ik over een aantal jaren, als ik met mijn onderzoek ook
deze jaren bestreken heb, graag nog een keer bij u terug om daarover te
vertellen. Nu wil ik nog slechts een element uit Schermerhorns politieke
nadagen naar voren halen, omdat daarmee de cirkel van mijn verhaal zich
werkelijk sluit.
In 1948 was Schermerhorn in de Tweede Kamer terecht gekomen, maar
in 1951 verruilde hij de Tweede voor de Eerste Kamer. De reden hiervoor was
dat hij inmiddels naar de wetenschap was teruggekeerd, en dus minder tijd
aan de politiek kon besteden. Ook daarbij moeten we even kort stilstaan,
want het was zeer uitzonderlijk dat een oud-premier aansluitend aan zijn
premierschap geen hoge politieke functie ging vervullen als b.v. het
lidmaatschap van de Raad van State, maar eenvoudigweg naar zijn vroegere
werkkring terugkeerde. Men kan dus zeggen dat Schermerhorn als premier
politiek gesproken uit het niets kwam, en ook weer in het niets verdween.
Maar het gaat mij nu even om Schermerhorns optreden als lid van de Eerste
Kamer in 1957.
In dat jaar noemde Schermerhorn tijdens een debat in de Eerste Kamer
de socialisatie of nationalisatie van de landbouwgrond in Nederland, dat wil
zeggen het in handen van de staat brengen van die grond, een weldaad voor
de boeren en voor het Nederlandse volk als geheel. Deze uitspraak haalde
Schermerhorn de woedende reactie op de hals van de Christelijke Boeren -
en Tuindersbond. Gezien zijn pogingen onmiddellijk na de bevrijding de
verzuiling te doorbreken en allerlei verzuilde organisaties niet te doen terug
keren, was Schermerhorn toch al bijzonder weinig populair bij deze CBTB.
De zaak liep zo hoog op, dat hij zelfs in de Tweede Kamer ter sprake kwam,
waarbij mr. Barend Biesheuvel, secretaris van de CBTB, het standpunt van
zijn organisatie verdedigde, en ir. Henk Vredeling Schermerhorn in
bescherming nam.
De zaak wekte zoveel emoties, omdat Schermerhorns aanvallers zich niet
ontzagen hem te beschuldigen van bevordering van het nationaal-
socialisme. Het toen nog voluit antirevolutionaire dagblad Trouw nam de
aantijgingen van de CBTB over, en schreef onder andere (ik citeer): 'De heer
Schermerhorn was in de jaren '30 een van de propagandisten van de Bond
Landbouw en Maatschappij. Die Bond was een voorportaal van de NSB. De
activiteit van de heer Schermerhorn heeft veel boeren, vooral in Drente, in de
armen van de NSB gedreven.' Uiteraard kon Schermerhorn deze absurde
beschuldiging niet op zich laten zitten. In een uitvoerig stuk verweerde hij
zich, waarbij hij het 'een platte leugen' noemde dat hij stad en land afgereisd
zou hebben voor Landbouw en Maatschappij. Hij had slechts één
174
