Hendrik van Voorst en Maarten Bruijn
Twee Rijper klokkenmakers uit de 18e eeuw
Klokken uit Holland
De Hollandse uurwerkmakerij kreeg een geweldige impuls door de
uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens in 1656. Klokken
uitgerust met een slinger waren veel nauwkeuriger, de afwijking kon tot
luttele minuten per dag worden beperkt. De productie van huisuurwerken
kwam nu pas echt op gang en nam in de tweede helft
van de 17e eeuw een hoge vlucht. Diverse regio's in
Nederland kenden een eigen streekklok. Heel bekend
zijn bijvoorbeeld de Friese stoel- en staartklokken. De
Zaanstreek was echter de eerste regio waar rond 1670
een typische streekklok opkwam, de befaamde
Zaanse stoelklok. Als grondlegger van de Zaanse
uurwerkmakerij wordt vaak Cornelis Michielsz. Volger
(ca. 1620-1683) genoemd. Volger werd geboren in
Akersloot. In 1655 maakte hij een torenuurwerk voor
de kerk van dit dorp. Later vestigde hij zich te
Wormerveer. In De Rijp was Volger geen onbekende
want in 1663 werd hem de leverantie van het uurwerk
in de toren van de Grote Kerk vergund. Dat uurwerk is
reeds met een slinger uitgerust.
Een echte Zaanse klok heeft peervormige
gewichten die niet aan kettingen, maar aan koorden
hangen. De spaken van de tandwielen zijn gevorkt
uitgevoerd. De luxe exemplaren zijn vaak voorzien van
een verzilverde cijferring die op een met zwart fluweel
beplakte wijzerplaat is aangebracht. In het Museum
van het Nederlandse Uurwerk op de Zaanse Schans
zijn diverse voorbeelden van de nu zeer gezochte
Zaanse klok te zien waaronder een heel bijzonder
exemplaar van Volger. Maar ook in ons eigen Rijper
Museum hangt een mooie Zaanse klok achter de balie
aan de muur. Deze bezit een slagwerk op twee bellen.
Zelfs ieder kwartier wordt geslagen. Bovendien is hij
uitgerust met een datumaanduiding. De maker is
bekend. Zijn naam staat in de cijferring gegraveerd:
"H.v. Voorst in de Rijp" Ook in De Rijp werden dus
Zaanse klokken gemaakt. Dat hoeft niet te verbazen, het Rijper Museum.
