De evacué's in 1940
Twee keer was er in en kort na de oorlog sprake van een groep evacué's/
vluchtelingen die naar De Rijp kwam. De eerste keer direct na het
uitbreken van de oorlog in mei 1940, toen een grote groep evacué's vanuit het
oosten van het land veiligheid in De Rijp en omstreken zocht. En de tweede
keer vlak na de oorlog toen een groep Russische Mennonieten naar De Rijp
kwam. Hieronder een korte beschrijving over de evacué's in 1940, een stuk van
Cor Booy over de Russische Mennonieten, een persoonlijk relaas van Ds. Jelle
P. Keuning die nauw betrokken was bij de eerste opvang in Nederland van
deze groep en een persoonlijke herinnering van één van de kinderen uit de
groep. Het artikel van Cor Booy heeft eerder (gedeeltelijk) gestaan in 'Nieuwe
geluiden', berichtenblad voor doopsgezinden en belangstellenden in De Rijp
en Craftdijk. Onze dank voor de toestemming het artikel te mogen afdrukken.
De getuigenis van Ds. jelle P. Keuning is afkomstig uit zijn nalatenis.
Toegestuurd door Hans Keuning, die het via zijn nichtje gekregen heeft.
Beiden dank hiervoor.
Op vrijdag 10 mei 1940 brak de oorlog uit. In verband met de verwachten
gevechten langs de Grebbelinie moesten de dorpen in de omgeving daarvan
ontruimd worden. Dit gebeurde volgens een van te voren opgesteld plan. De
bevolking van een heel dorp en twee gehuchten moest volgens dat plan naar
Graft, De Rijp en de Graftdijken. Dat betekende dat de bevolking van De Rijp
even verdubbelde!
Op zaterdag 11 mei 1940 verzamelde een groot aantal 'ontvangers' zich in
de Grote Kerk in De Rijp. De evacué's uit Achterveld, Hammersveld en
Stoutenburg zouden aankomen. Ze waren 's ochtends vroeg vertrokken en
naar Amersfoort gereisd, waarna ze met de trein naar Purmerend gegaan
waren en daarna met bussen naar De Rijp en de Graftdijken. In het land was
het een grote chaos, waardoor er grote vertraging ontstaan was. Ze zouden
om 12.00 's middags in De Rijp zijn, maar het werd 12 uur 's nachts.
Vanuit de Grote Kerk moesten de mensen naar hun opvangadres worden
gebracht. Tot 6 uur in de morgen is men daarmee bezig geweest. Het ging
gepaard met nogal wat problemen. Soms werden ze geweigerd op een
ontvangstadres. Ze moesten dan met begeleider terug naar de Grote Kerk en
dan weer met politie terug naar het (afgesproken) ontvangstadres. Soms
gebeurde het dat de betrokken evacué's dan niet meer naar dat adres wilden.
Het was een chaos. Uiteindelijk kwam iedereen op zijn adres terecht, van
waaruit men telefonisch contact hield met het 'thuisfront'. Tot en met
donderdag 16 mei 1940 zijn de evacué's gebleven. Toen werd de reis naar
huis aanvaard. Bronzen platen in het raadhuis van Graft en van De Rijp
36
