De seinpaal van Spijkerboor
Dat Spijkerboor een monument rijk is, zal iedereen die het "Heerenhuis"
kent, kunnen beamen. Maar de bewering dat in de voormalige resi
dentie van het eveneens voormalige Starnmeerse polderbestuur nog een
tweede monument staat, roept wellicht vraagtekens op. Toch is het wel
waar: dat tweede monument staat een paar honderd meter ten zuiden van
het eerste.
Het is de stalen constructie die plaatselijk bekend staat als "de seinpaal".
Eigendom van het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen in
Hollands Noorderkwartier.
Omwonenden in de wijde omtrek, die de leeftijd van circa 30 jaar
te boven zijn, kunnen de "seinpaal" nog in functie hebben gezien, met de
zeer donkerblauwe vlag in top overdag of de grote witte bol van binnen uit
verlicht tijdens nachtelijke uren. Als tekenen dat de Schermerboezem "voor
peil" stond en dat poldergemalen alom in de omtrek moesten worden stil
gezet, totdat het waterpeil in kanalen en vaarten minstens tien centimeter
was gezakt.
Sinds begin jaren '70 het gemaal "De Heisdeur" bij Den Helder en het
Zaangemaal bij Zaandam het peil van Schermerboezem zijn gaan reguleren,
is dat noodsein te Spijkerboor (want dat was het) niet meer vertoond.
Dat stopsein aan de poldermachinisten was niet het enige in het ambts
gebied van Uitwaterende Sluizen. Het was wel het centrale punt in de regio
die gewoonlijk als "Schermerboezem" werd en wordt aangeduid. De beheer
der van de seinpaal in Spijkerboor was "hoofdseingever" in het werkgebied
van U.S. Er stonden daarin nog veel meer seinpalen waarop de blauwe vlag
of de heldere lamp het stopsein afkondigde. Maar die in Spijkerboor was de
eerste. De andere stonden verspreid van de duinrand tot aan Waterland en
van de IJpolder tot West-Friesland.
Alle seinpaalbeheerders moesten - bij dreiging van hoog water in de
ringvaarten - letten op de naburige seinpaal, of daar misschien de blauwe
vlag in top verscheen, om dan vervolgens de "eigen" vlag ook in top
te hijsen.
Het was een doorgeefsysteem voor de waterbeheersing dat dateerde uit
de tijd van Napoleon. Het werd ingesteld in 1795. Het werkte effectief, zij
het minder snel dan telegraaf en telefoon, maar die moesten dan ook eerst
nog worden uitgevonden en zelfs die uitvindingen hebben de seinpalen niet
kunnen doen verdwijnen.
Behalve een zeker conservatisme ("het werkt toch goed en het kost niet
veel...") zal ook het feit dat oorspronkelijk watermolens als seingevers
