Mm
Vervaardiging
De wit- tot grijswit bakkende klei werd vaak voorzien van een laagje en-
gobe, een dunne ijzerhoudende kleipap, waardoor de produkten een licht-
tot donkerbruine kleur kregen. Afhankelijk van de samenstelling van de en-
gobe kon een gespikkeld oppervlak verkregen worden. Dit werd vooral bij
weinig gedecoreerde stukken toegepast.
Na droging werden de potten en kruiken zo economisch mogelijk in de
oven opgestapeld. Er konden wel meer dan tienduizend literkruiken in een
oven. Het stoken was uiteraard een zeer warm karwei, waarbij de mannen
elkaar steeds afwisselden. Het duurde zo'n veertig tot vijftig uur en in die
tijd werd er heel wat hout verstookt: bijna dertig kubieke meter beuken
hout! De hoeveelheid zuurstof die aan het eind van het bakproces toe
gevoerd werd, was van grote invloed op het uiterlijk: reducerend bakken
veroorzaakte een blauwgrijze scherf en bij oxiderend bakken werden gele
en bruine tinten verkregen.
Op een gegeven moment werd er boven in de oven door een aantal ga
ten een hoeveelheid keukenzout met grote scheppen naar binnen gegooid.
Dit zout verdampte en verbond zich zo met het kiezelzuur in de klei, waar
door een dunne, keiharde, ondoordringbare en chemisch zeer resistente
glazuurlaag ontstond. Het steengoed dat bij de openingen in de oven was
geplaatst, waar de zoutdampen langs wegtrokken, kreeg daardoor gele of
roodachtige vlekken.
In het keramiekmuseum van Hohr-Grenzhausen zagen we een zeer inte
ressante videofilm waarop het stoken op de oude manier te zien was. Tij
dens het bakproces braakten de ovens dichte rookwolken uit en als je dan
bedenkt dat er in menig dorp niet één, maar een aantal pottenbakkers leef
de is het begrijpelijk dat men tegenwoordig blij is dat er elektrisch gestookt
wordt.
Handel
Steengoed had heel wat voordelen: stevigheid en ondoorlaatbaarheid
voor vloeistoffen (bijvoorbeeld zuren). Verder was het goed schoon te ma
ken, het nam geen smaak aan en je kon er vloeistoffen koel in bewaren. Het
enige nadeel was dat je er niet in kon koken, want bij verhitting springt het.
Het werd eeuwenlang gebruikt als verpakkingsmateriaal waarin men
vloeistoffen kon vervoeren, zoals wijn, olie en mineraalwater. Vanwege de
goede kwaliteit kwam er een massale invoer vanuit Duitsland op gang. De
prijzen waren in Nederland hoger dan in Duitsland door bijkomende kosten
voor vervoer en tol. Toch was het een gewild artikel en was er grote vraag
naar. Men kocht bij een pottenhandelaar of potschipper. Meestal wisten de
26
Museun Bu'letin
