De Tilbrug.
In 'Gebouwd in De Rijp' (1991) staat op de bladzijden 26 en 27 een prach
tige plattegrond afgedrukt van de gemeente De Rijp in 1871. Deze is van
de hand van landmeter Fritsen. Op de kaart is te zien hoe het dorp uit een
groep eilanden bestaat die door bruggen met elkaar zijn verbonden. Zoals
bekend, is in De Rijp sprake geweest van grote activiteit, die te maken had
met de scheepvaart. Allerlei bedrijven waren op de eilanden gevestigd die
het best over water te bereiken waren. Boten voeren af en aan. Vaak waren
dit schepen met masten, waarvoor het nodig was dat de bruggen die zij
passeerden wijd open konden. Dit waren ophaalbruggen. De Dambrug en
de Kralingerbrug over de Tuingracht. De brug aan het Rolderspad, de brug
achter de kerk langs de Tuingracht, de Langebrug aan het gelijknamige pad,
de bruggen die de verbindingen vormden naar en tussen de Buurtjes. Noem
maar op. Maar vergeet niet de brug die altijd belangrijk is geweest om van
De Rijp naar Graft te gaan: de Tilbrug. Laatstgenoemde brug gaan we wat
nader bekijken.
Een conflict.
Vermoedelijk was al rond 1550 sprake van een 'wipbrug' op de plaats
aan het einde van de Rechtestraat en het begin van het Westeinde. Bij een
Over de naam Tilbrug.
Bij het horen van de naam Tilbrug vraag je je af wat til eigenlijk betekent.
Volgens een etymologisch woordenboek, een boek waarin de oorsprong
van woorden wordt beschreven, betekende het woord til: brug. Het kan
zijn dat in de tijd dat het woord til al verouderd was, de plaats van de
brug en de directe omgeving til bleef heten. En dat aan het oude til later
het woord brug is toegevoegd. Zo kan het woord Tilbrug ontstaan zijn.
Het woord til komt ook voor in de naam Schermertilje. Schermertilje, of in
de volksmond Schermertielje, is een eiland in De Gouw op zo'n 1250
meter ten noorden van De Rijp. Van het Noordeinde van Graft naar
Westbeemster liep vroeger een kerkepad dat over het eiland voerde.
Hier lagen destijds twee bruggen die het eiland met de wallenkanten ver
bonden. Eén ervan lag over de op deze plaats smalle Gouw. Voor een
brug werd lang geleden het woord til gebruikt. Zo zagen we al. Het woord
Schermereiland is ingekort tot Schermer en er is het verkleinwoord van til
aan toegevoegd. Zo ontstond de aanduiding Schermertilje.
13
