De eeuwenlange strijd tussen de oude en nieuwe polders;
sabotage in de Mijzen.
Noord-Holland, waaronder Het Lange Rond, samengevoegd tot één of twee
'all-in waterschappen'.29'
Toen kort na 1544 (het stichtingsjaar van het Hoogheemraadschap
Uitwaterende Sluizen) de laatste open verbindingen met de zee waren afge
sloten (slagdeuren in de Krommeniedam en deuren in de sluis in Edam)
was de zogeheten Schermerboezem ontstaan. De meren en kanalen die het
water, dat door de molens in de polders in Noord-Holland werd uitgesla
gen, opvingen werden samen de Schermerboezem genoemd. In de eerste
tijd waren er weinig problemen. De watercapaciteit van de boezem was vol
doende groot (40000 ha) en bij eb kon het boezemwater op zee geloosd
worden. Maar doordat de droogmakerijen aan de boezem werden onttrok
ken werd de oppervlakte van de boezem tot ongeveer 10000 ha geredu
ceerd. Bovendien moest er door het dalende land meer water worden opge
vangen. De eeuwenlange strijd tussen de oude en nieuwe polders ontstond.
De kloof tussen beide was onoverbrugbaar doordat de belangen fundamen
teel tegengesteld waren. De diepgelegen droogmakerijen hadden belang bij
vrije uitmaling, maar als er te lang uitgemalen werd overstroomde het boe
zemwater de lage dijkjes van de oude poldertjes. Duidelijk is natuurlijk dat
de droogmakerijen over veilige, hoge dijken beschikten en dat de oude
polders af en toe bijna ten onder gingen in het door de droogmakerijen af
gevoerde water. Na eeuwenlang getouwtrek werd in 1795 de peilmaling in
gesteld.30' Als bij de hoofdseinmolen in Spijkerboor het boezempeil op AP
gekomen was, werd er een stopsein afgegeven tot in alle hoeken van de
Schermerboezem. Alle molens moesten dan stopgezet worden. Zakte het
water weer beneden AP dan mochten de molens weer in werking worden
gezet. Omdat door de werking van de wind het waterpeil niet overal in de
boezem even hoog was, werd in 1827 het systeem van het noodsein inge
steld. Er werden vier poldermolens aangewezen die gerechtigd waren het
noodsein te geven. Als het boezemwater bij één van deze molens de hoogte
van 8 cm boven AP had bereikt, mocht de molenaar het sein geven dat de
bemaling gestopt moest worden.30' Eén van deze vier molens was de Berk-
houter molen bij Avenhorn en juist bij die molen speelde zich het conflict
tussen de Mijzenpolder en Uitwaterende Sluizen af. In 1875 ontdekte de ar
chitect van Uitwaterende Sluizen dat de noodpeilschaal bij de Berkhouter
molen een paar centimeters naar beneden geslagen was, waardoor het
155
