Uithangborden
Een uithangbord kan de naam en de functie van een gebouw aangeven
en reclame maken voor de producten, die er worden verkocht. Voor deze
functies werden ook gevelstenen gebruikt, met letters of voorstellingen be
schilderde muren en geëmailleerde borden.
Een uithangbord is een aan de gevel bevestigd bord, dat vaak dwars op
de gevel aan een houten of smeedijzeren arm hangt. Op het bord is een
voorstelling en/of een opschrift aangebracht. In tijden dat veel mensen nog
niet konden lezen, moest de uitbeelding van de nering ook zonder tekst
duidelijk zijn. Soms werden symbolen gebruikt: de gaper en de esculaap
voor de drogist/apotheker; de gestreepte paal voor de kapper. Voor sommi
ge beroepen was het verplicht een uithangteken te voeren. Dit gold voor
barbiers, pruikenmakers, vroedvrouwen, geldwisselaars en wijnverkopers.
In De Rijp hangt nog een aantal uithangborden, zoals bij de café
restaurants 'Het Stadhuis van Amsterdam' en 'Het Wapen van Munster'.
Meer nostalgisch zijn de uithangborden met 'Museum' (iets wat zeker geen
eeuwen teruggaat!), 'Het Schippershuis' naast de Rijper sluis en (uiteraard
in Graft) 'Het Wapen van Graft'.
Een teruggekeerde variant op het oude uithangbord is de gaper van de
drogist: de handelaar maakt zijn zaak herkenbaar en speelt tegelijkertijd in
op de nostalgische waardering bij het publiek (Rechtestraat 7). Op veel
plaatsen hebben de gevelstenen de uithangborden verdrongen. Dat kwam
omdat men belasting ging heffen op de uithangborden, die voor de nauwe
straten te groot en te hinderlijk waren. Natuurlijk speelde ook mee dat men
steeds meer in steen ging bouwen. De moderne lichtbakken aan de winkel
puien zijn de opvolgers van de vroegere uithangborden.
De Friesche Boer
Op oude foto's van de Eilandspolderdorpen zijn nog veel uithangborden
te zien. Op de tentoonstelling zijn er nog twee aanwezig, die vroeger gevels
in de Rijper Rechtestraat sierden: 'De Levensmiddelen' en 'De Friesche
Boer'.
Tegen de achterwand van de expositiezolder hangt het gevelbord van 'De
Friesche Boer', afkomstig van het pand Rechtestraat 120/122. Het bord
hing, vermoedelijk licht vooroverhellend, tegen de gevel. Op een oude foto
is te zien, dat er naast dit bord twee 'suikerbroden' en een stapel 'kazen' uit
hingen, uitgevoerd in hout en net echt beschilderd. De handelaar op het
bord staat aan vreemde kust, achter zich de koopvaarder die zich met de
kostbare waren naar het vaderland rept. Hij heeft in zijn hand een bosje ta
bak, op de grond staat het suikerbrood, de rest van zijn handel zit in kist,
45
