lijkssluiting vormden een 'rite de passage' tussen de levenslustige maar zot
te levensfase van de jeugd en de wijze, deugdzame levensfase van de vol
wassenheid, die wel met 'Manheyt' werd aangeduid. Via de deugdzame sym
boliek op het aardewerk werd het jonge bruidspaar dus op didactische wij
ze de weg gewezen naar een maatschappelijk en religieus aangepast, bur
gerlijk bestaan.
Met een knipoog naar de huwelijksnacht zijn enkele symbolen op
Noord-Hollands slibaardewerk destijds door sommige feestgangers mis
schien ook wel amoureus uitgelegd. Met de eerder aangehaalde, erotisch
bedoelde tekst "Hy staet stief als een lansknecht" in het achterhoofd, kan
onze schutter met hellebaard dan ook mogelijk opgevat zijn als symbool
van mannelijke seksuele vitaliteit.
Helemaal uit de lucht gegrepen is dit zeker niet. Zo heeft bijvoorbeeld
Jan Harmens Krul in 1639 in zijn rijmvers 'Minneschutters' beschreven hoe
de liefdesgod Cupido en zijn minneschutters erop uittrekken om wat zij
noemen 'de Maagdenburg' te belegeren.251
Ook kan erop gewezen worden dat de slibdecorateur van de hier bespro
ken schotel naast deugdzame voorstellingen ook wel afbeeldingen heeft ge
maakt van een zeemeermin261 en van de hazenjacht, welke beeldthema's wel
degelijk in verband kunnen worden gebracht met menselijke minnelust.
Huwelijksbed
Een laatste aanwijzing voor een mogelijk symbolisch verband tussen de
hellebaardier-voorstelling en echtelijke gemeenschap is tenslotte te vinden
op een vuurklok van Noord-Hollands slibaardewerk uit de periode tussen
circa 1632 en 1651.
De op dit stuk voorkomende centrale voorstelling betreft een hemelbed,
dat in de vorm van een vestingwaltoren is afgebeeld. In het bed ligt een in
gebakerde baby. Het hemelbed wordt geflankeerd door een hellebaardier
aan de ene zijde en een burgervrouw aan de andere zijde. Kennelijk is be
doeld een echtpaar weer te geven en kan het hemelbed als huwelijksbed
worden geïnterpreteerd. De symboliek van deze voorstelling heeft betrek
king op de christelijke huwelijksmoraal, die een zedig gebruik van het hu
welijksbed voorschreef. Vandaar dat het bed in de vorm van een toren is
weergegeven, destijds een bekend symbool van deugdzaamheid in het alge
meen en kuisheid in het bijzonder.
Voor zover onze hellebaardier dus met seksualiteit in verband kan wor
den gebracht, gaat het wel om de deugdzame variant ervan ofwel de 'reyne
liefde'. Een hiermee verband houdend motto op een 17de-eeuwse huwe
lijkspenning luidt: "Het huwelyck is goddelijk van aart, wanneer men tsaam
76
