L
I
Kruiskozijn met glas in
lood 1 e helft 17e eeuw
De naar binnen draaiende raampjes met glas in
lood horen hier dus eigenlijk helemaal niet
thuis.
Meestal waren alleen de twee bovenste delen
beglaasd. De onderste twee openingen werden
afgesloten met alleen een luik, zodat ook geven
tileerd kon worden. Het is een bijzonder mooi
type kozijn waarbij het glas boven, voor in het
kozijn zit en als de luikjes openstaan ontstaat
een dieptewerking omdat je in feite onbeperkt
naar binnen kunt kijken en de machtige hout-
zwaarte van het kozijn volledig kunt ervaren.
Vooralsnog werd glas niet in een beweegbaar
raam geplaatst omdat o.a door het grote ge
wicht te veel krachten op de loodsponningen en
het raamhout uitgeoefend werden. Hierdoor
kreeg men al snel last van gebreken. Het glas in lood moest zelfs met vele
loodstripjes worden vastgebonden aan zogenaamde bindstaven.
Dit waren horizontale smeedijzeren staven die vlak voor het glas langs
op het kozijn vastgespijkerd waren. Dit is goed te zien bij de ramen van het
raadhuis. De loden rozetjes die daar op de bindstaven zitten zijn de loden
bevestigingstripjes die in elkaar gedraaid zijn tot een sierlijke vorm. Door
deze wijze van bevestiging werd uitzakken van het glas en lood beperkt en
ontstond een beveiliging tegen de druk van de wind.
Deze vensters kunnen gedateerd worden
als 16e eeuw en eerste helft 17e eeuw.
In de tweede helft van de 17e eeuw ging
men de (nog steeds kleine) ruitjes in houten
roeden aanbrengen. Soms rechtstreeks in het
kozijn, soms in een houten "raam"werk. Het ko
zijn onderging verder weinig wijziging en bleef
nog steeds het vertrouwde kruiskozijn. Voor
beelden van deze kozijnen met houten roeden
in een raampje, treffen we aan bij Rechtestraat
71 (In den Dondersteen). De benedenramen van
deze vensters werden voorzien van naar binnen
draaiende raampjes. Hierdoor bleef de mooie
dieptewerking van dit type kozijn in stand.
Ook nu weer, helaas niet origineel. Een ori- Kruiskozijn met roeden
gineler exemplaar zit in de voorgevel van het 2e helft 17e eeuw.
61
