Versiering in de gevel
Versieringen in de gevel heb ik als titel aan dit stukje meegegeven. Ik
wil u meenemen op een wandeling langs diverse gevels in ons mooie
dorp en u in het bijzonder wijzen op een heel logisch onderdeel dat in elk
huis, zeg maar in elk pand aanwezig is, n.1. het kozijn en het venster in het
bijzonder. We kijken er doorheen en zien het vaak niet eens. Toch is dat
venster mits goed van verhouding en op de juiste plaats in de gevel aange
bracht, een waar sieraad. Het maakt niet uit of we daarbij een oude monu
mentale gevel voor ogen hebben of juist een modern exemplaar. Een mooie
gevel valt of staat met een juiste plaatsing van de juiste kozijnen. Het ven
ster is in bijna alle gevallen het gemakkelijkst te dateren onderdeel van een
pand. De oorzaak daarvan ligt voor de hand. Het vensterglas heeft eeuwen
lang een trapsgewijze ontwikkeling doorgemaakt. Simpel gezegd hoe groter
de glasvlakken hoe jonger het venster.
Van ruitjes tot ruiten.
Voor een beter begrip zal ik eerst iets vertellen over de manier waarop
het glas werd gemaakt.
Door een klont gloeiend glas te blazen en rond te slingeren, wist de
glasblazer een ronde schijf te maken met een diameter van ca. 120 centi
meter. Uit deze schijf werden ruitvormige glasschijfjes gesneden. De oudste
beglazing kent daarom een patroon van in lood gevatte ruitvormige stukjes
glas (schuine drop).
Later ging men een soort gigantische flessen blazen. De cylinders die
men na een aantal bewerkingen over
hield, sneed men in de hoogte door. In
een speciale oven (strekoven) werden er
platen van gemaakt. Deze platen hadden
een veel gelijkmatiger dikte. Uit zulke pla
ten kon men op de voordeligste manier
rechthoekige glaasjes snijden die echter
wel tot op de dag van vandaag de naam
"ruit" zijn blijven dragen. Er zitten nog
veel verontreinigingen en luchtbelletjes in
het glas en omdat de grote fouten er uit
gesneden moesten worden, bleven de
ruitjes vooralsnog klein van maat. Men
bleef ze vooralsnog in een loden omkade- Glasschijf met er uit te snijden
ring plaatsen. ruiten
59
