halen, en te zien of we iets meer te weten kunnen komen over de
gehuchten. Laten we dan eerst uitgaan van het grote geheel, de banne van
Graft. De hoogste regeerders van die banne zijn de schepenen. Het zijn er
altijd vijf, twee uit Graft, één uit Graftdijk Oost en West samen en één
uit het Noordeinde. De vijfde plaats circuleert. Die schepenen vormen
samen één college. Maar toch is er verschil tussen de delen die ze
vertegenwoordigen. Ik vertelde zo even, dat de president-schepen het
kasboek bijhield. Maar eigenlijk hield hij drie kasboeken bij. Op de omslag
van het ene staat: Graft, Graftdijk en Noordeinde, dat is dus de hele banne.
Op het tweede: Graft en Noordeinde, en op het derde: Graft alleen.
Sommige uitgaven werden dus gedaan voor de hele banne, andere deed
Graft samen met het Noordeinde, en nog weer andere kwamen voor
rekening van het dorp Graft alleen.
Er zijn dus verschillende bestuurslagen. Er is een gemeentelijke
huishouding, van alle delen van de banne gezamenlijk. En er zijn vier
kleine deelhuishoudingen, die de bijzondere belangen van een bepaald
gehucht behartigen. Soms werken ze daarbij ook weer twee aan twee
samen, Graft met het Noordeinde, en de Ooster- en Westerbuurt met
elkaar. De meeste dingen doen de vier samen. Maar er is een aantal zaken,
dat ieder apart regelt. Welke dat zijn, blijkt het beste als we eens een
poging doen, inzicht te krijgen in de praktijk. We hebben dat kasboek van
het dorp Graft. Daarin kunnen we dus zien welke belangen door de
regeerders van het dorp Graft behartigd werden, zonder dat de hele banne
er in werd betrokken, en misschien kunnen we dan een vergelijking
maken met Graftdijk.
Dan zien we bij voorbeeld, dat het dorp Graft gewoon was ieder jaar
tachtig gulden te betalen aan de dorpswaker Theunis Jansz.'21 Die man
moest er voor zorgen, dat je 's nachts in het dorp veilig over straat kon, en
hij moest vooral opletten dat de slapende Grafters geen slachtoffer van
diefstal en inbraak zouden worden. Hij krijgt zijn geld van het dorp alleen.
Zou dat betekenen dat in Graftdijk geen wacht gehouden werd? Zeker wel
Maar dat regelden de Graftdijkers klaarblijkelijk zelf. Het houden van de
nachtwacht was trouwens ook in het dorp Graft een algemene plicht,
waarvoor ieder op zijn tijd moest opkomen.'31 Elk huishouden moest op
zijn beurt deelnemen aan de wacht. In het dorp hadden ze daarnaast ter
verhoging van de veiligheid een beroepskracht aangesteld. Misschien is
dat op Graftdijk ook gebeurd, maar dat weten we dan niet. Een kasboek
voor Oost- en Westgraftdijk is niet bewaard gebleven.
Het moet er wel geweest zijn, want besturen kost nu eenmaal geld Het
dorp Graft had bij voorbeeld niet alleen een eigen dorpswaker in dienst,
42
