"O aaklig schouwtoneel"
Een verslag van een reis langs de slagvelden van 1799
In augustus 1799 landde een groot Engels-Russisch leger op de
Noordhollandse kust bij Huisduinen. Deze invasie vormde onderdeel van
een grote militaire campagne die tot doel had Frankrijk binnen zijn oude
grenzen terug te dringen en het revolutionaire bewind aldaar omver te
werpen. Volgend jaar zal deze invasie op diverse manieren worden
herdacht. Een speciaal opgerichte Stichting l 799-1999 is al enige tijd druk
met de voorbereidingen bezig.
Aan de dorpen op het Schermereiland is de invasie zeker niet ongemerkt
voorbij gegaan. De burgerij werd zwaar getroffen door rekwisities en
gedwongen tewerkstellingen. Verder kwamen Graft en De Rijp begin
oktober 1799 in het niemandsland tussen de Engelse en Frans-Bataafse
linies te liggen Op 6 oktober trok er een Engelse patrouille door beide
dorpen. Dit vormde aanleiding voor een oproer van de plaatselijke
oranjegezinden, die meenden dat het herstel van het bewind van de in 1795
verdreven stadhouder Willem V nu voor de deur stond
De complete invasie heeft op tijdgenoten een diepe indruk gemaakt. Dat
valt goed te begrijpen. Na het beleg van Alkmaar in 1573 bleef Noord-
Holland gelukkig eeuwenlang voor oorlogsgeweld met alle bijbehorende
ellende gespaard. Men had daar dus in 1799 in onze regio geen enkele
ervaring meer mee. Velen stonden daarom in brieven en dagboeken uitge
breid bij de aangrijpende gebeurtenissen van het najaar van 1 799 stil.
Verder verschenen er al direct na de evacuatie van het Engels-Russische
leger in november 1 799 geschriftjes waarin gebeurtenissen uit de invasie
werden besproken. Onder die werkjes bevond zich het hierbij afgedrukte
Gedicht op het beschouwen der verwoestingen van den Oorlog, tot Schoorel-
dam, Schoorl en Bergen. Dit vers is voor ons extra interessant omdat het
geschreven is door een eenvoudige Westgraftdijker, Rinse of Rense Jacobes
geheten. Het is gedrukt op een blad papier van ongeveer A3 formaat. Rinse
jacobes' gedicht zal destijds voor een luttel bedrag te koop zijn geweest. Het
hier afgebeelde exemplaar is afkomstig uit de collectie van het Regionaal
Archief Alkmaar waar het is geborgen bij de documentatie betreffende het
dorp Bergen (zie Bergen 45).
Rinse Jacobes was van geboorte een Fries. Hij kwam op 16 augustus
1 767 te Drachten ter wereld als zoon van Jacobus Rinse en Jeltje Fytses. In