102
snijden door de kogelgieter nadat het projectiel uit de giet- Ei
vorm was gekomen. d:
Zo'n ijzeren gietmal voor loden kogels had de vorm van een w;
tang. De "bekken" ervan bevatten uithollingen in de vorm van hi
een halve bol en een trechtervormig gaatje naar opzij: het E:
gietkanaal.
De muntjes vormen een verhaal op zich. Ze laten (zie teke- vi
ning) zien dat elke provincie, soms een stad, zijn eigen bi
munten had. De rekenpenning is niet een echt betaalmiddelIn ti
de middeleeuwen, toen uitgebreid handelsverkeer ontstond,was Di
het met al die verschillende munten uit verschillende steden ei
en regio's een heel gedoe om de juiste betaling in vreemde gi
munt te krijgen. Ter oplossing van dit probleem kwamen er re- Di
kenmeesters, die rekenpenningen gebruikten om de onderschei- ii
dene waarden van de gangbare munten met elkaar te vergelijken. (1
Dit systeem bleef tot 1610 in zwang. Daarna ging men over di
tot het vergelijken van de gewichten van de verschillende
munten, voor de waardebepaling. De rekenpenning kreeg lang
zamerhand de rol van speelpenningbijvoorbeeld bij kaart
spel. Eind 18e, begin 19e eeuw werden ze nog gemaakt, maar
van lieverlee waren ze van officiële muntslag wel produkt
uit de speelgoedindustrie geworden, met Neurenberg als ba
kermat. Inmiddels dun als blik en zo klein als een dubbeltje
Het exemplaar wat op "Over de Ley" werd gevonden, is een
tussenvorm, nagetekend op ware grootte, zoals ook alle
andere vondsten. Er is de naam "Johan Christian Reich" op te
lezen. Deze heer produceerde zijn munten in een plaats in
de buurt van Neurenberg.
Propagandamateriaal
De oorspronkelijke rekenpenningen waren nog groter, tot wel
4 cm in doorsnee. Gedurende de 80-jarige oorlog werden
ze wel gemaakt met propagandistische teksten, zowel anti
katholiek als anti-protestants. Of met vermelding van wa
penfeiten: "Beleg van Antwerpen" of "Verovering van Breda".
Dergelijke rekenpenningen waren vooral in omloop in de zuide
lijke Nederlanden. Er zijn hedendaagse verzamelaars die zich
in deze munten hebben gespecialiseerd.
Terug naar de vondsten in Schermerhorn.
Daaronder ook enige interessante loodjes. Eén ervan vertoont
een gans en is waarschijnlijk gehecht geweest aan een produkt
met de (bestaand hebbende) merknaam "De Roode Gans". Mogelijk
naar een molen van die naam, zoals Alkmaar "het rode hert"
kent en De Rijp eertijds "De Reiger".
