14
GESTOETHASPEL MET NAMEN
\s
werd de avorfdmelk neergezet om te romen en maakte men van de
volle ochtendmelk plus de afgeroomde avoindmelk de zgn."dag
kaas". Deze kaas was eerder marktbaar dan de zgnzoetemelkse
kaas, maar het was geen volvette Edammer meer en in veler
ogen een wat minderwaardig p.udukt.
De boterbereiding op de boerderij won hierdoor aan beteke
nis. Eerder maakte men alleen boter door de wei af te romen,
de zgn. wei-boter.
Omstreeks 1850 was de bruto-opbrengst aan kaas per koe ca.
93 (per jaar). Vijftien jaar later was dat gestegen tot ca.
130.
Wouter Sluis uit de Beemster propageerde een betere metho
de van kaasbereidingo.m. door gebruikmaking van een thermo
meter en...schoon gereedschap.Slechte kazen werden "rijzers",
"prutters" en "knijpers" genoemd. Men sprak van "het gebrek
in de kaas". Sluis heeft inderdaad belangrijke verbeteringen
bewerkstelligd. Eén van zijn stellingen was:"Hygiëne is
een wetenschap die beoefend moet worden".
De resultaten aan de kaasfabriek van Grootschermer waren
echter zodanig dat de beste zelfkazers ook na oprichting
van de fabriek zelf bicven doorgaan. Ze maakten betere prij
zen voor hun produkt. Het melk-aanbod aan de fabriek was in
het eerste jaar 425.748 kg. Daarvan werd 35.718 kg kaas ge
maakt. In 1901 bedroeg de melk-aanvoer 797.459 kg en de
kaasproduktie 73.796 kg. Van de wei, die te romen werd gezet
maakte men nog 545 kg wei-boter. Op de boerderij maakte men
toen echter nog 136.203 kg halfvette kaas, 18.306 kg boter
en 480 kg wei-boter.
Rest me nog te vermelden dat het aantal veehouders in Groot
schermer thans is te tellen op de vingers van één hand.
Bronnen: Gemeentelijke jaarverslagen van
Zuid- en Noord-Schermer en "Westfrieslands Oud en Nieuw"
Jan Blaauw.
De hiernaast afgebeelde "poortersbriefis een op zichzelf
al merkwaardig document. Het is zoveel als een bewijs van
toelating als bewoner van de stad Amsterdam voor een uit
Duitsi.and afkomstige immigrant. In dit geval een voorvader
van dokter Carel Maschhaupt te De Rijp. Des voorvaders naam
is echter nogal verhaspeld, tot "Mashhoop", zeer waarschijn
lijk als gevolg van onduidelijke uitspraak door de betrokkene.
s
•v
1
4
r\
vk
V
'i
De
Johf
ding
