NOORDEINDE EN ZIJN BEWONERS
Nog een preekhuis
Nu de zomeravondwandeling, die het bestuur organiseert, dit
jaar in Graft begint en in Noordeinde eindigt, met een
kopje koffie in "De Vermaning", leek het mij geschikt, een
artikel te wijden aan dit dorpje, de kerk en de bewoners van
weleer
Op de zelfde plaats waar nu het - kortgeleden fraai geres
taureerde - kerkje staat, stond in vroeger eeuwen een veel
grotere doopsgezinde "Vermaning". Waarschijnlijk de eerste op
het "Schermereylant"nu Eilandspolder genaamd. Het ledental
van de doopsgezinde gemeente ten tijde van de bouw van de
huidige kerk, in 1873, bedroeg ongeveer 35. In de jaren 1655
-1670 waren dat er circa 230.
Het verlies aan leden in de menniste gemeente hangt nauw
samen met de vermindering van de gehele bevolking in dit
gebied. Was de totale bevolking van Graft, waartoe Noord
einde behoort, in 1622 groot 3161 personen; in 1869 waren
het er 1601 en in 1899 nog maar 1368. In 2^ eeuw dus meer
dan gehalveerd.
In de lange geschiedenis van de Doopsgezinde Gemeente
te Noordeinde hebben sommige van de predikanten historische
betekenis gekregen. Zo was er Cornelis Albertsz Posjager,die
samen met zijn menniste collega van De Rijp, Engel Arentsz
van Dooregeest, "De Rijper Zeepostil" heeft geschreven.
Dit boek bevat 20 preken, voor de mensen die ter walvisvaart
gingen. Een andere min of meer bekende Noordeinder dominee
is geweest Gijsebert Bruijn, die in 1730 in Noordeinde kwam en
er predikant bleef tot hij in 1779 overleed.
Op een lijst van personen die doop en Avondmaal bedienden,
zien we Rijpers als Engel Arentsz van Dooregeest (de samen
werking tussen Noordeinder en Rijper doopsgezinden is altijd
heel goed geweest) en Jan Klaasz Kee, die als boekhouder van
een Rijper reder en als kruidenier en nog weer later als ge
bruiker van de lijnbaan "De Poel" (die de Rijper doopsgezinde
gemeente voor hem kocht) zijn dagelijks brood verdiende.Een
lekeprediker dus en alzo passend in de doopsgezinde tradi
tie.
Behalve doopsgezinden hadden ook katholieken of "Roomsge-
zinden"zoals ze destijds werden genoemd,er hun preekhuis met
pastoorswoning. Totdat in De Rijp, in 1805, een r.k. kerk
werd gebouwd. Toen werd hun preekhuis te Noordeinde tot af-
