isteen
met
'oen
rd,
mentea
r en
orzaakt
erver-
gevaar
be staat
en en
teen
epara-
e res-
ion.
ankrijk
parte
ijs.
Ik, dus
nkool -
iatie s
oorkeur
bewerkt,
teen
cher -
bij
"1 altijd
de re-
rater
yuil en
Ldioxyde
ziet
or st
op den
ting bij
venge
leding is bedoeld of onbedoeld nu zwart verweerd Bent-
heimer zandsteen, terwijl de ondergeleding bestaat uit
wit verweerde Lede-kalksteen.
Iets dichterbij bevindt zich een goed (of slecht.' voor
beeld, nl. het Centraal Station van Amsterdam, waar
talrijke reparaties met kalksteen tussen het zandsteen
zijn terug te vinden. Zij vormen daar een bont spektakel.
Overigens is ten oosten van het station het distributie
centrum van de PTT geheel in Vaurion opgetrokken.
U begrijpt misschien waar ik heen wil.
Ik vind het jammer dat Vaurion voor reparaties is ge
bruikt. Het zal op den duur nooit op zandsteen gaan lijken.
Ik kan mij voorstellen dat bij grote aantallen herstellingen
naar een minder kwetsbare steensoort wordt omgezien.
Echter, in de mate waarin dat voor ons raadhuis nodig
was, had men een andere weg kunnen inslaan.
Voor dit geval had bij de Zandsteencommissie moeten
worden aangedrongen op de wenselijkheid van de toepas
sing van zandsteen. Deze adviescommissie kan een spe
ciale vergunning verlenen om bij de Arbeidsinspectie
dispensatie te krijgen op het Zandsteenbesluit.
Bij de uitvoering dienen de steenhouwers aan verscheide
ne voorwaarden te voldoen, zoals stofafzuiging, sproeien
e. d. Momenteel wordt in steenhouwerijen in de ons
omringende landen met zodanige beveiligingen gewerkt
dat silicose niet meer voorkomt.
Technisch gezien heb ik ook mijn bedenkingen. Over het
algemeen is kalksteen harder dan zandsteen. Door een
hardtere steen in metselwerk van bakstenen (boerengrauw,
destijds gemetseld met tras, kalk en zand) te plaatsen,
kan een barrière ontstaan voor het naar beneden zakkende
regenwater, wat door de gevels wordt opgenomen. De rem
ming van het water door zo'n hardere steenlaag kan lei
den tot vorstschade.
Overigens is het om dezelfde reden van belang, de specie
aan te passen en voorzichtig om te gaan met de cement-
toevoeging, zodat geen hardere laag ontstaat. In feite
moeten natuursteen en metselwerk met hun voegen, na
verharding, van gelijke hardheid en porositeit zijn.
Resumerend, zal bij toekomstige reparaties en restaura
ties steeds opnieuw moeten worden afgewogen, in welke
mate zand- of kalksteen gebruikt zal worden. Als het be
