koe t s ('R eitpo stvan Franz von Turn und Taxisch, route
Hamburg-Lingen-Amsterdam). Een geliefd object voor
berovingen vormden zij vanwege de spullen en de handel
die sommige "Hollandgangermeebrachten om in hun
levensonderhoud te voorzien. Uit deze handel zijn o. a. de
welbekende manufacturiers voortgekomen als Spangenberg
B renninkmeijer Dreesmann, Schlattmann en Stern.
Dat deze arbeider strek op den duur ook vaste vestiging in
de hand heeft gewerkt is begrijpelijk. Uit een absentie
lijst van de stad Lingen in 1727 blijven 144 van de 1740
inwoners een min of meer vaste woonplaats in Holland te
hebben gekozen. Bovendien bleken bij een telling tussen
1701 en 1750 803 personen uit Lingen een huwelijk te
hebben gesloten in Amsterdam.
Wij waren niet altijd even gastvrij, getuige de kluchtspe
len van Asselijn ("De stiefmoeder", 1684) en Langendijk
("De Zwetscher", 1721), waarin de Hollandgangers wer
den neergezet als schurken, landlopers en bedelaars, die
stonken doordat ze hun kleren weken aanhielden. Zij woon
den in tenten of op zolders "poepennest"). In Groningen
bestonden "poepenmarkten", waar het gezegde "de poepen
zijn duur" ontstond.
In de turfgraverij heersten reuma en longziekten onder
De ondertrouw van Christoffel Mollenkamp en
Maart je Klaasdr. Koen, gedateerd '8 juli 1807