Van piraat tot Weltevree...
en hoe Jan Janse in Korea verzeild raakte
Weltevree is na 362 jaar weer terug in De Rijp. Daar staat
hij nu in prachtig brons, voor de grote kerk. Het dorp
heeft zijn 17e eeuwse held, die het bracht tot in het Kore
aanse hof.
Wie was deze Weltevree Een koopman voor de V. O. G.
de Verenigde Oostindische Compagnie? Een ontdekkings
reiziger? Of iemand die voor slecht naar de Oost ging?
Dat wij iets van Weltevree weten, danken we aan Hendrik
Hamel, die samen met 35 andere Hollanders schipbreuk
leed op het Koreaanse eiland Cheju, in 1653.
Na zijn ontsnapping uit dat land, in 1666, beschrijft hij in
zijn verslag over het vergaan van het jacht "De Sperwer"
o. a. ook Jan Janse Weltevree, die in 1627 in Korea was
beland. Dit verslag van Hamel was het eerste Europese
boek dat het land en de cultuur van Korea beschreef. Van
daar dat heden ten dage de Koreanen Hamel en diens mede
schipbreukelingen eren met een monument op Cheju. Dit
monument heeft niets te maken met Weltevree, zoals abu
sievelijk in onze Nieuwe Chronyke van september 1987 ver
meld staat.
Een aantal "kwalijke" zaken uit het leven van Weltevree
werden door Hamel niet vermeld in zijn boek, ofschoon hij
er wel van op de hoogte was. Kwalijke zaken, die de 17e
eeuwer om politieke en wellicht ook godsdienstige redenen
beter maar niet kon weten.
Nu, in 1989, wordt het tijd dat we Weltevree zien in het
licht van zijn eigen geschiedenis. In dat opzicht doet het
mij deugd dat het gemeentebestuur de moed heeft gehad,
het beeld te plaatsen van een fascinerende avonturier, van
wie de Amerikaanse historicus Gari Ledyard in zijn boek
"The Dutch come to Korea" stelde dat Weltevree een piraat
was die door zijn eigen slachtoffers werd veroordeeld -
levenslange verbanning in Korea, waar Jan Jansz zich uit
eindelijk wel tevree bevond.
Weltevree was een tijdgenoot van Jan Pietrszoon Coen, die
in 1619 met enig geweld tegen de inlanders Batavia stichtte
op Java, als het ware op de puinhopen van het door hem
verwoeste Jacatra (Djakarta). Het was de tijd van de 80-