zou spreken in de eigen taal (van de Heilige Geest). Het
ging er dus om "het oor van de gemeente te vinden", dat
die taal moest verstaan. De tekst moest zo eenvoudig, zo
duidelijk mogelijk zijn.
Wie een oorspronkelijke Statenbijbel leest, zal dat wonder
lijk in de oren klinken, want voor cns is die ver taling niet
eenvoudig (meer), maar dat komt doordat onze taal "leeft"
en het Nederlands van 1637 voor ons niet op het eerste ho
ren duidelijk is.
Prof. Van D.eursen:"We zouden ons vergissen als we meen-
dén, dat de Statenvertaling van meet af iets plechtigs gehad
heeft, dat afstand schiep tot de levende taal. Wie dat denkt,
moet maar eens ambtelijke stukken uit die tijd lezen, met
hun overvloedig gebruik van Franse en latijnse bastaard
woorden. Daar hebben wij het nu moeilijk mee, maar dat
soort Haagse Nederlands was ook toen al een beproeving
voor eenvoudige dorpssecretarissen en plattelands schouten,
die het al flink te kwaad konden hebben met woorden als
"februari" en "privilege". Daarom kunnen we niet anders
zeggen dan dat de Statenvertaling, zonder in gemeenzaam
heid te vervallen, toch de levende taal van de 17e eeuw
heeft willen spreken".
Voor het feit dat de nieuwe vertaling (van 1637 dus) wat
langer werk had om de huiskamers te bereiken, nadat ze
snel in de kerken van die dagen was ingevoerd, heeft pro
fessor Van Deursen twee redenen genoemd: een bijbel was
vrij duur. Een tweede hands exemplaar in goede staat kon
op veilingen nog wel circa twee gulden opbrengen, dat is
twee daglonen. Nieuwe exemplaren waren duurder, vooral
omdat veel kerkgangersvocral de vrouwen, prijs stelden
op een luxe uitvoering van hun kerkboek. Testamenten en
inventarissen vermelden vaak de kerkbijbel met zilverbe
slag als een van de kostbaarste stukken in het familiebezit.
Dat is dan tevens de tweede reden, waarom de oude verta
ling zich in de gezinnen vrij lang handhaafde. Ze ging als
erfstuk over in handen van de volgende generatie.
"Voor één Hollands dorp kan ik het nauwkeurig aangeven",
aldus prof. Van Deursen. "In het Noordhollandse dorp Graft,
destijds een heel groot dorp met een bloeiende gereformeer
de gemeente, vinden we voor het eerst in 1657 in een inven
taris melding gemaakt van "een bijbel in de nieuwe overzet
ting".
Toen waren dus inmiddels 20 jaar verlopen sinds de Staten-
4
