7
Belangrijker voor zijn latere ontwikkeling was in die jaren
zijn langdurig verblijf in het kuuroord Davos. Hier sloeg
zijn ontzag voor de standsbewuste "heren" in De Rijp om
in minachting, toen hij zijn medezieken van nbg hogere
komaf beter leerde kennen. Hier nam ook - op 19-jarige
leeftijd - zijn schrijversloopbaan een aanvang. Zijn "Schet
sen uit Davos" werden in het blad "Eigen Haard" opgenomen.
Als Pieter zich in 1891 als student-apotheker te Amsterdam
laat inschrijven, kunnen we zijn jeugd- en ontwikkelingsja
ren als beëindigd beschouwen. Bevrijd van schroom en "he
rencomplex" werpt hij zich nu in de maalstroom van de be
ginnende arbeidersbeweging.
'Hoede- en petteproletariërs'
In 1894 voltrok zich een scheuring in de oude socialistische
beweging. Onder leiding van Troelstra traden de "parle
mentairen" uit de Sociaal Democratische Bond, die in anar
chistisch vaarwater was terechtgekomen. In genoemd jaar
richtten zij de Sociaal Democratische Arbeiders Partij op,
de SDAP, waaruit na de tweede wereldoorlog de PvdA zou
ontstaan. Tot een der eerste en belangrijkste leden behoor
de Wiedijk.
In "de begintijd van deze nieuwe beweging moesten de soci
aal-democraten eerst een weg zien te banen binnen het
krachtenveld van de Nederlandse politiek. Hierbij leidde de
confrontatie tussen de wetenschappelijke theorieën van Marx
en de politieke praktijk van alledag tot hevige conflicten
binnen de SDAP. Grotendeels waren dit botsingen tussen de
theoretisch ingestelde intellectuelen en de naar praktische
hervormingen strevende politici onder leiding van Troelstra.
De strijd tussen deze "hoede- en petteproletariërscon
centreerde zich rondom het wetenschappelijke maandblad
van de partij. "De Nieuwe Tijd". Als redactie - secretaris
van dit blad speelde Wiedijk onder de naam J. Saks hierin
een centrale rol. Zijn betekenis voor het socialisme hangt
dan ook ten nauwste samen met de conflicten die in de ja
ren 1902-1909 binnen de SDAP losbrandden en uiteindelijk
resulteerden in een vroegtijdig uiteengaan van twee stro
mingen binnen de beweging: het socialisme en het commu
nisme.
Greep naar de waarheid
Als "ruggegraad der redactie" werd Saks omringd door n
aantal coryfeeën van de eerste orde. Hij kreeg de leiding
over wat later als de "Nieuwe-Tijd-groepwerd gezien. De
grote dichters H. Gorter en H. Roland Holst, de knappe the-
