HANDMERKEN: oó k cultuurgoed
9
Handmerken - ook wel huismerken of hofmerken ge
naamd - zijn tekens die bestaan uit een min of meer
ingewikkeld samenstel van korte en langere, verticale,
horizontal en/of diagonale lijntjes. Men treft ze veel
aan op grafzerken. Ze zijn dan vaak vergezeld van en
kele initialen van degene die er begraven werd. Voorts
vindt men ze op schilderijen waarop koopmansgoede
ren, zoals balen wol zakken erwten of kisten met
stukgoederen zijn afgebeeld. Ze fungeren dan als eigen-
doms merk. Cok zijn ze aangebracht op natuursteen,
d. w. z. steenpartijen van oude gebouwen. Het gaat dan
om steenhouwersmerken.
Met deze voorbeelden is bepaald niet uitputtend aange
geven waar men handmerken kan verwachten. Cm nog
een voorbeeld van "dicht bij huis" te noemen: twee van
de gebrandschilderde ramen in de grote kerk van De
R.ijp bevatten er bevatten er enkele tientallen. Het zijn
de hand- of huismerken van de leden van het kuipers-
gilde, verenigd in de Vrijwillige Kuiperij in De Rijp.
Ter gelegenheid van de "Leeghwaterfeesten" in 1975
zijn sommige van die merken overgenomen op de vlag
gen van de buurtvereniging "Hondenwagens Stapvoets
in de Kerkstraat. Die huismerkvlaggen bestaan ook nog
Ook onder talrijke notariële akten komen handmerken
voor. Ze zijn dan gesteld in plaats van een handteke
ning, waarmee zo een akte diende te worden bekrach
tigd. De notarisklerk schreef dan bij het merk een zin
zoals: "Dit merck is door Cornelis Jobszn met sijn ey-
gen hant gestelt".
In hun verschillende verschijningsvormen werden hand
merken van de 13e tot het eind van de 18e eeuw ge
bruikt. Niet alleen in Nederland maar in heel West-
Europa. Men vermoedt dat er een zekere verwantschap
bestaat tussen huismerken en runetekens.
Over de herkomst en de betekenis van handmerken be
staat echter nog grote onzekerheid. Systematisch on
derzoek kan meer licht brengen in de betekenis van die
oude symbolen. Uiteraard zijn ze te beschouwen als n
bescheiden maar wat in vergetelheid geraakt - maar
daarom niet minder belangrijk - deel van het "oud-
vaderlandse cultuurgoed".
