HET JODENKERKHOF
Wie zich regelmatig in het Gemeentelijk Archief
te Alkmaar laat zien, stoot niet alleen via het
besnuffelen van oude en vergeelde paperassen op
interessante wetenswaardigheden, Hij wordt name
lijk omringd door figuren, die zich met de
curieuste onderwerpen bezighouden. Zo zat er
laatst een man uit Brabant naast mij die, op het
moment dat ik in een map dook met de naam "De Rijp"
erop, tegen mij zei: "In dat dorp lag óók een jo
denkerkhof!
Na mijn beaming legde hij uit, dat hij een onder
zoek deed naar alle jodenkerkhoven die er in Ne
derland te vinden zijn. Het moeten er in het to
taal wel 400 geweest zijn, waarvan er in deze
buurt drie liggen, namelijk in Schoorl, Alkmaar
en De Rijp. Natuurlijk vroeg ik door. Nee, niet
dat er in deze plaatsen veel joden hebben gewoond.
Het waren Portugese joden uit Amsterdam, die in
de 17e eeuw wél een behoorlijke steen mochten bij
dragen aan Amsterdams welvaren, maar geen toe
stemming kregen - antisemitisme is niet alleen
van deze tijd - hun doden daar te begraven. Ze
kochten daarom overal in den lande afgelegen
stukjes land op om er hun. gestorven medemens de
laatste eer te kunnen bewijzen.
Zo werd ook omstreeks 1600 door hen langs de
Gouw het thans als "Jodenkerkhof" bekend staande
stukje grond opgekocht en in gebruik genomen. Vrij
intensief mag ik wel zeggen, want toen ca. 1730
de aanleg van een groot jodenkerkhof net buiten
Amsterdam werd getolereerd, werden uit deze Rijper
begraafplaats ruim honderd overledenen opgegraven
en naar de Amsterdamse overgeplaatst. Het stukje
land langs de Gouw kreeg vanaf die tijd een andere
bestemming, hoewel de naam "Jodenkerkhof" nog
voor vele Rijpers bekend in de oren zal klinken.
j
I-,
- 36 -
