Beatrixstraat 92 v/h Keizerstraat 122
Het Grunwald-pand
Rens Schendelaar
Den Helder maakte in de negen
tiende eeuw een ongekende groei
mee. Voornamelijk door de ont
wikkeling van de haven en de
Rijkswerf en na het graven in 1824
van het Noord-Hollands Kanaal.
Dit kanaal maakte de stad door
voerhaven voor de schepen bin
nendoor naar Amsterdam.
De bevolking nam toe van 5489 inwo
ners in 1830 naar 11564 inwoners in
1850. Dat was meer dan een verdub
beling in twintig jaar. Veel gezinnen
kwamen voor werk naar Den Helder.
Ook David Izak Grunwald (geboren
1787 te Nieschwitz in Rusland) en
zijn vrouw Clara Daniel Cohen ves
tigden zich er in 1844 met hun acht
kinderen, komende vanuit Den
Bosch. Als beroep staat David Izak in
het Helders bevolkingsregister inge
schreven als koopman en venter in
manufacturen. Eerder in Oldenzaal
en in Den Bosch was hij boekbinder
en Israëlitisch meester en voorzanger
in de synagoge. Zijn vrouw Clara
(Klaartje) Daniel Cohen (1805-1884)
was afeomstig uit een Joods Olden-
zaalse koopmansfamilie. Het gezin
woonde in de Ouwe Helder in de
Wachtstraat nummer B72 en in de
Middenstraat D229. De familie was
sterk betrokken bij de Joodsgemeen
schap in Den Helder. David Izak
speelde er een voorname rol. Zo heeft
hij onder andere belangrijk bijgedra
gen aan de oprichting in 1860 van
Talmoed Thora waar kinderen onder
wezen werden in de Thora, het heilige
boek van de Joden. Hij overleed 29
september 1867 te Den Helder. In de
overlijdensadvertentie wordt hij oud
leraar der Israëlische gemeente
genoemd. Verder luidde de liefdevolle
tekst: Wat ik en mijn kinderen in hem
verliezen zullen zij die hem van nabij
gekend hebben het best kunnen beseffen'.
Zijn vrouw Clara Cohen overleed 27
december 1884, beiden liggen begra
ven op de Joodse begraafplaats te Den
Helder.
Aan de Binnenhaven
Oudste zoon Isak Grunwald, beroep
koopman, huwde de Helderse Leentje
Schrijver. Dochter van Meijer Abra
ham Schrijver, beroep vleeshouwer
aan de Binnenhaven, en van Sara
David van Emden. Leentje was
weduwe van Mozes Loonstein (1863
begraven te Muiderberg) het echtpaar
had een dochtertje, Marianne.
Isak Grunwald en weduwe Leentje
Schrijver huwden 30 november 1865
te Den Helder. Zij vestigden zich aan
de Binnenhaven op nummer 24 (oude
nummering). En begonnen daar een
bescheiden winkel in manufacturen
onder de firmanaam I. (Isak) Grun-
wald. Het pand bevond zich aan het
einde van het eerste huizenblok
gezien vanaf de Nieuwe Brugstraat.
Het was het derde pand vanaf de hoek
van de doorgang (voormalige Brood-
steeg) naar de Achterbinnenhaven.
Het echtpaar Grunwald - Schrijver
kreeg 11 kinderen. Isak was naast
koopman evenals zijn vader een
De Binnenhaven in circa het jaar 1900. In het vierde pand van links (dubbele hoge woning) vestigde Isak Grunwald zich met zijn eerste
manufacturenwinkel.
7
