Limietpalen
Jan van Tongeren
In oktober 2018 vond oud regis-
terloods Nico Dirks tussen het fort
Erfprins en de Abel Tasmanstraat
een oude steen. Het was bij het
uitbaggeren van de sloot ver
plaatst. Er staan volgens hem nog
meerdere van deze palen rondom
het fort. Ook vond hij een gelijk
soortige steen langs de Bedekte
Gemeenschapslinie tegenover het
Noordwest Ziekenhuis. Hij vroeg
zich af wat de betekenis van de
palen is.
Bij de wet van 16 november 1814
(St.b l. no. 106) werden bepalingen
vastgesteld omtrent "de militaire
's Lands gronden en gebouwen" enz.
In artikel 2 van die wet werden in het
algemeen voorschriften gegeven voor
het bepalen der limieten van 's Rijks
vesting- en verdedigingswerken en
militaire eigendommen.
Om de Rijks Militaire gronden zicht
baar in het terrein te markeren wer
den vanaf 1840-1845 1 grenspalen
(ook wel limietpalen) rond bestaande
militaire terreinen geplaatst. De afoa-
kening vond plaats krachtens de "Wet
Begrenzingen van 's Rijks militaire
gronden" Het zijn dus militaire grens
palen die de grens aanduiden tussen
het eigendom van het toenmalige
Ministerie van Oorlog en de eigen
dommen van de gemeente. Waar de
terreingrens een hoek maakte (op de
in- en uitspringende hoeken), werd
een grenspaal geplaatst. Op de lange
rechte stukken werden de limietpalen
om de 125-150 meter geplaatst.
De hardstenen palen kregen zowel op
de bovenkant als op één van de zijden
een letter met getal ingebeiteld. De
aangebrachte inscriptie bestaat uit de
hoofdletter 'O' 2 met een volgnummer
in Arabisch-Indische cijfers. Het
nummer 1 staat meestal bij de toe
gang van het verdedigingswerk of de
noordpunt ervan en zijn de limietpa-
len met de wijzers van de klok
genummerd. Bij elk fort of werk
begint men opnieuw met nummeren.
Deze nummers correspondeerden
met de registratie van eigendommen
van het toenmalige Ministerie van
Oorlog. De palen zijn veelal 1,50
meter lang en 20 cm breed en steken
ongeveer 40-50 cm boven het maai
veld uit. Ook komen ze veel voor in
de maten 30 x 30 x 90 cm. De hard
stenen grenspalen zijn op de hoeken
aan de bovenzijde afgevlakt, zodat
een achtkant met ongelijke zijden is
ontstaan.
Het zijn militaire relikwieën die zeker
bewaard moeten blijven en of ten
toongesteld worden.
Noten
1) Recueil militair, bevattende de
wetten, besluiten en orders,
betreffende de Koninklijke
Nederlandsche Landmagt. Eerste
deel. 's-Gravenhage/Amsterdam
1842. Instructie omtrent het
bepalen der limieten van 's Rijks
vestingwerken, militaire gronden en
andere eigendommen.
2) De "O" betekent dat de limietpaal
geplaatst was toen er nog een
Ministerie van Oorlog was.
Deze limietpaal bevindt zich tegenover
het Noordwest ziekenhuis in het
Timorpark, rechts van het pad naar de
houten brug.
6
