Beeld van een polderwerker bij de Nieuwe Landsdijk uit 1494 in Zeeuws-Vlaanderen.
land ook belast was met de zorg voor
de waterkeringen, een verantwoorde
lijkheid die rechtstreeks onder het
centrale gezag viel dat toen in Brussel
zetelde. De verklaring van Helder
moet daarom niet in Oost-Friesland
gezocht worden, maar in Zeeland
waar de Schelde het belangrijkste
vaarwater was, en in Vlaanderen waar
de aanleg van dijken al veel langer
goed ontwikkeld was.
Jan Bremer geeft onverwachts extra
van belang zijnde informatie op
pagina 36 van Husidina.
Van huizenbouw in deze Nieuwlander-
polder (waar nu het stadscentrum ligt)
was nog geen sprake. Alleen op het wat
hoger gelegen Zuiderhorn in de zuid
oosthoek liet Magdalena van Waar
denburg, weduwe van Graaf Jan,
omstreeks 1525 een woning bouwen
die op de kaart van Pietersz te zien is.
Haar eigendom was niet bij Helder,
maar op Zuiderhorn, en 20 jaar later
dan Van Heusden meldt. Een vraag
die dan beantwoord moet worden is
of er een verband bestaat tussen die
datum en het jaar van overlijden
(1519) van Keizer Maximiliaan. Lijkt
logisch, en één ding is zeker, de Gra
ven van Egmond waren tijdens de
Habsburgse Nederlanden verant
woordelijk voor deze kop van Hol
land. De kaart, zoals door Van Heus-
den opgenomen, laat de natuurlijke
ligging van de eerste onderkomens
van Helder zien: op een hogere plek
zo dicht mogelijk bij de werkzaamhe
den, niet alleen bij Helder, maar ook
bij Heijligharn en Zuyderhorn, en
zelfs zo ver mogelijk oostelijk, rich
ting het Nieuwe Diep, ook toen al een
veilige ligplaats.
Reductio ad absurdum
Helder is ontstaan uit de eerste woon
plek van dijk en polderwerkers
a&omstig uit het gebied van de
Schelde die begin 1500 in opdracht
van Jan III van Egmond de dijk langs
het Marsdiep hebben aangelegd, de
dijk die samen met de aanleg van de
Nieuwe Landsdijk (Sluisdijk) het
gelijknamige gebied tegen de zee
moest beschermen. Aan de zijde van
het Marsdiep bestond oostelijk van de
duinen een veilige en goed bereikbare
wachtplaats voor schepen van en naar
de Noordzee en de Zuiderzee. De
werkzaamheden waren ook gewenst
in verband met de toenemende strate
gische ligging in de strijd om Holland
aan de Zuiderzee. Toen de dijken
gereed waren kon de grond worden
verkaveld en kon er later achter de
dijken, binnen de nieuwe polder,
gebouwd worden. Een omstreden
gebied dat, in ieder geval na het over
lijden van haar echtgenoot, eigendom
was van de Habsburgse Gravin Mag-
dalena von Werdenberg.
Helder is het geschreven Hollandse
woord van de iets anders uitgespro
ken naam van de eerste bewoners, de
mannen, de gezinnen van de
'Zeeuwse' baljuw; 'die Schelderse
Buyrt'.
Niets nieuws onder de zon. Eeuwen
later ontstond Nieuwstad bij het
Nieuwe Diep en werd de woonplek
van die nieuwkomers Nieuwediep
genoemd. Of, nog dichter bij huis, de
Gelderse Buurt bij Anna Paulowna en
de Friese buurt in Koegras, eveneens
twee buurten die vernoemd zijn naar
de eerste grondwerkers, naar de eerste
bewoners die uit een ander gebied
kwamen.
NIEUWE LANDSDIJK
GÈii aangelegd
27
BOEKHOUTE - TERNEUZEN J
