Op tafel
De gegoede burgerij liet zich verwen
nen door een thuisdiner te laten bezor
gen door Hotel Den Burg aan het
Havenplein, met keus uit hors d' oeu
vre, pasteitjes, salades, zalm en kreef
tenmayonaise, puddinkjes of nestelrode
ijspudding. En eind jaren dertig kon
men in Den Helder voor het eerst
Indisch eten laten bezorgen. Want
lunchroom en eetsalon De Zon in de
Spoorstraat verkocht voor oudejaars
avond bami en nasi goreng. Ook bij Cor
Bijl in de Spoorstraat kon men terecht
voor nasi goreng en zelfs voor patat
frites. Voor het nagerecht kwam ijs of
zelfgemaakte pudding op tafel. Een
advertentie van ijsverkoper Laan op 31
december 1938 meldt: "Er komt weer ijs
oudejaarsavond bij u thuis, Laan 's ijs
taarten, opgemaakt met slagroom en
vruchten. Dus eerst een warme kro
kante oliebol, dan een stukje van de
fijne ijstaart. Om weer warm te worden
een advocaatje met Laan 's slagroom.
U bestelt op tijd, wij bezorgen wijd en
zijd". De slijters verkochten punchsiroop,
bisschopwijn, advocaat, boerenjongens
en gestookte citroenjenever. En de
ingrediënten voor slemp, een theesoort
met kruiden, bereidt met toevoeging
van melk en eidooier. En er was rode
wijn om te warmen, op smaak gemaakt
met wat suiker en pijpkaneel.
Oliebollen
Van oudsher werden op oudejaars
avond oliekoeken gegeten, een oude
naam voor oliebollen. De oliekoeken
werden in raapolie gebakken en lijken
veel op de hedendaagse oliebol. Vanaf
de jaren 1900 wordt alleen nog over
oliebollen gesproken. In die tijd kwa
men er in Den Helder in plaats van
oliebollen ook wel pannenkoeken op de
oudejaarstafel. Tot in de jaren dertig
werden de oliebollen in raapolie gebak
ken dat met een snee roggebrood was
gekookt, of in half raapolie, half reuzel.
Maar er was toen ook al Delftse slaolie.
Volgens recept bakte men de oliebollen:
"Met een ronde ijzeren lepel, die men
eerst even in de hete olie gedompeld
heeft, men neemt een schepje beslag en
met een tweede lepel fatsoeneert men
het beslag tot een bol die men dan in de
olie legt. Op de schaal bestrooit men ze
met bastaardsuiker, ook wel met suiker
met kaneel". De kruideniers verkochten
de bestanddelen, zoals J. v.d. Plaat aan
de Middenstraat in de Ouwe Helder,
oliebollenmeel, zuivere boterolie, kren
ten en rozijnen, verse gist en sukade.
Wie niet zelf bakte kon oliebollen
bestellen bij de firma A. Laan, Spoor
straat en Sluisdijkstraat, dubbele dikke
met rozijnen, krenten en sukade voor 2
cent per stuk. De Gebr. Pronk aan de
Keizerstraat bakten de heerlijkste appel
beignets en appelflappen.
Torenconcert
Vooraf aan de viering in huiselijke
kring werd 's avonds rond de klok van
zeven uur de Oudejaarsavonddienst
bezocht. Voor alle gezindten stonden
de kerkdeuren wijd open. Behalve van
de synagoge. De joodse inwoners van
de stad vierden nieuwjaar in septem
ber of oktober, a&ankelijk van de
maanstand.
Om de ouderen en hulpbehoevenden
te vervoeren liet in de jaren dertig de
kerkvoogdij van de Westerkerk in de
Ouwe Helder kosteloos een bus van de
firma Van der Wijst rijden. Opstap
plaatsen waren Ankerparkbrug, Stak-
man Bossestraat hoek Ruyghweg en de
overweg van het spoor (Lorentzstraat
hoek Boerhaavestraat).
Groot was de publieke belangstelling in
1936 in de Wezenstraat en omgeving
waar werd geluisterd naar muziek die
klonk vanuit de toren van de Lutherse
kerk. Daar speelde vooraf aan de kerk
dienst een dubbelkwartet van het Chris
telijke Oranje Harmoniekapel onder
leiding van dirigent Jac. J.W. Hertsworm
een halfuur lang oudejaarsavondliede
ren. Ook in 1937 vond dit plaats, de
krant schreef: "Op Oudejaarsavond is
door een achttal leden van de Christe
lijke Oranje Harmoniekapel gewijde
blaasmuziek gegeven vanaf de toren van
de Lutherse kerk in de Wezenstraat. Te
De Lutherse kerk aan de Wezenstraat
met de kerktoren.
kwart voor acht hadden zich in
genoemde straat, en ook in de omgeving,
vrij veel personen opgesteld om deze
stemmige muziek, die vooral op een der
laatste uren van het scheidende jaar een
bekoring verkreeg aan te horen. Gedu
rende een half uur heeft men geluisterd
naar een aantal bekende liederen waar
onder het 'Uren, Dagen, Maanden, Jaren,
waarna zich velen kerkwaarts begaven
voor de Oudejaarsavonddienst".
Uren, dagen, maanden, jaren,
vliegen als een schaduw heen.
Ach, wij vinden waar wij staren,
niets bestendigs hier beneên.
Op de weg die wij betreden,
staat geen voetstap die beklijft;
Al het heden wordt verleden,
schoon 't ons toegerekend blijft.
Het was in die tijd een belangrijk
oudejaarsavondlied met muziek van
de Duitse componist Heirich Albert
(1604-1652. Tekst van Rhijnvis Feith
(Zwolle 1753-1824).
Later werd het lied ook opgenomen
in de toen populaire liedbundel: 'Kun
je nog zingen, zing dan mee'.
9
Om de avond te beginnen was kool
een geliefd oudejaarsavond gerecht.
Boerenkool, of zuurkool met varkens
kop of witte kool zijn overbekende
oudejaarsschotels.
