Centrale Zeekrijgsraad in Den Helder
Jan van Tongeren
Korte inleiding met betrekking
tot straffen
Op 28 juni 1854 (Staatsblad nr.
96) werden de meest wrede straf
fen door Koning Willem III
afgeschaft, zoals het kielhalen en
ravallen 1) voor het krijgsvolk te
water. Beperking voor veroordeel
den boven de zestien jaar tot hoog
stens honderd bij de laarzen 2) en
tot vijftig bij het handdaggen 3).
Op 14 november 1879 kwamen er bij
nieuwe wettelijke wijzigingen een
einde aan de nog resterende lijfstraf
fen, zoals het ondergaan van een
bepaald aantal zweepslagen. Deze
werden vervangen door militaire
detentie, eventueel in combinatie met
degradatie. De doodstraf bleef wel
gehandhaafd, maar moest in alle
gevallen uitgevoerd worden met de
kogel en niet meer zoals voorheen in
bepaalde gevallen met de strop.
Drie ressorten
Vóór de instelling van een centrale
krijgsraad voor de Zeemacht werd in
drie ressorten in Nederland recht
gesproken in maritiem-militaire
zaken. Dit geschiedde aan boord van
Zr.Ms. wachtschepen te Den Helder,
Hellevoetsluis en Vlissingen.
Daarnaast werden ook naar behoefte
ad-hoc-krijgsraden geformeerd aan
boord van diverse schepen. Op sche
pen wordt, zoolang de krijgsraad zit
ting heeft, ook gedurende de executie
van een vonnis, de krijgsraadvlag -
zijnde eene witte vlag van gelijke lengte
en breedte met het woord "Justitia" in
het midden - geheschen aan de krui-
stop of, bijaldien daar een commando-
vlag waait, aan de voortop; op schepen
met twee masten altijd op den voortop.
4) Diezelfde katoenen vlag werd ook
gevoerd aan de wimpelstok van de
sloep waarmee de commissarissen
overvoeren naar het schip waar de
zitting plaats vond.
Toen de mobilisatie van de Eerste
Wereldoorlog begon was de Zee
macht verdeeld over drie Directies, nl.
die van Willemsoord, Hellevoetsluis
en Amsterdam (aan boord Wacht
schip van 1901 tot 1914). De Directie
Hellevoetsluis is daarna overgegaan in
een nieuw opgerichte te Middelburg
en die van Amsterdam is spoedig
verdwenen en ingelijfd bij de Directie
te Willemsoord. 5)
Willemsoord Zeekrijgsraad
Op de voorgrond het gebouw van de Zeekrijgsraad aan de Buitenhaven circa 1917. Op de achtergrond de Oostpoort van de
Rijkswerf net voor de kolenloodsen. (Ansichtkaart S.J. Prins en Co., Den Helder)
24
