Duitscher kwam dan ook dadelijk, op
het zien van het kaartje van bewijs
van toegang, met eene groote lan
taarn, en een paar dikke kaarsen, te
Kijkduin. Wij volgden hem nu naar
voornoemden toren: hier opende hij
de zwaar geslotene deur, wier dreu
nend geraas op hare zware hengen
iets ontzagwekkends had, en nu daal
den wij 36 Rijnlandsche voeten (*11
meter) in een duister onderaardsch
gewelf af. Tot op deze diepte afge
daalde zijnde, wandelden wij de
lange, breede gewelven door, aan wier
buitenzijden schietgaten waren, die
voor de diepe drooge grachten uit
kwamen, welke gaten, tegen het
instuiven van het duinzand, veelal
met planken digt gespijkerd waren;
het was, alsof wij, door het flaauwe
kaarslicht verzeld, een uitgebreid
spookhol doorkruisten.
'De buitenmuren van dit Souterrain
zijn 9, en de binnenmuren 4 voeten
dik (*respectievelijk 2,8 en 1,3 meter);
in een dezer gewelven bevindt zich een
groote regenbak van 104 Rijnlandsche
voeten lang (*33 meter), 18 breed (*5,6
meter) en 12 voeten hoog (*3,8 meter),
boven welks ieder einde een mond
geplaatst is. Wanneer zich boven iede-
ren mond van dezen bak iemand
plaatst, en men spreekt op de gewone
wijze tot elkander, zoo kan men woord
voor woord verstaan, wat er gesproken
wordt. Het geluid doet hier boven en
in een gewelf eene zeer zonderlinge en
in kracht toenemende uitwerking. Van
deze gewelven gaat men aan de noord
zijde onder de brug nog weer 6 voeten
lager (*1,9 meter), door een gewelfden
gang (dus 42 voeten diep, *13 meter),
onder de gracht door, naar de buiten
bedekte wegen; dan hierin lag geweldig
veel zand, dat tusschen de reten van de
planken voor de schietgaten doorge
stoven was.
Heimelijke mijnen
'Uit de bedekte wegen, die zich buiten
de gracht bevinden, kunnen de bele
gerden langs de drooge grachten
schieten, om het bestormen te belet
ten; ook de vuurtoren is van schietga
ten voorzien, leverde het eene met het
andere een schoon geheel op. In de
bedekte wegen wees ons de oude por
tier een klein gaatje aan, door welks
opening men op een grooten afstand
heimelijke mijnen (volgens zijn zeg
gen, bij nacht door beëdigde timmer
lieden vervaardigd) konde laten
springen, om alzoo den vijand op het
onverwachtst in de lucht te laten vlie
gen. De frissche lucht, en de hier
altijd heerschende gezonde droogte
doen het verblijf der hierin liggende
zich in genesteld hadden, gelijk ook
in het fort Erfprins, hebbende deze
sterkten niet vóór den 4 Mei 1814
ontruimd. De heer L. werd beschul
digd, de Fransche deserteurs, door
hun den weg te wijzen in het ontvlug-
ten, behulpzaam geweest te zijn,
zoodat de spoedige omwenteling hem
het leven deed behouden.
'Onze Duitsche lantaarndrager ver
telde ons, dat dit fort zoo vele zesthal-
ven gekost had, als er steenen aan
vermetseld waren, welke laatste men
op een getal van 800 millioenen
begroot; - welk een licht wist deze
Gezicht vanaf Fort Lasalle (Erprins) op Huisduinen in 1814. (Detail uit een tekening,
aquarel van Kapitein ter zee Maurice Ver Huell, collectie gemeente Den Helder)
soldaten minder onaangenaam, en
het metselwerk vast en duurzaam
zijn; - niettegenstaande wij het na
veelvuldige regens en in het natte
jaarsaizoen bezochten, was er vol
strekt geene vochtigheid in of buiten
het Souterrain te ontwaren.
'Onze gids verhaalde ons, dat een nog
levende burger van de Helder, C.L....,
er 26 dagen juist onder het torenge
welf, op den dood had gevangen geze
ten, en wel ten tijde der omwenteling
in 1813 en 1814, toen de Franschen er
oude met zijn kaarslicht over deze
onderneming niet te verspreiden!
'De kuil, waarin dit kostbaar gebouw
gelegen is, werd door 1500 Spanjaar
den gegraven; terwijl een en ander in
1812 in den tijd van 9 maanden vol
tooid werd; behalve de vuurtoren,
welke, onder deze regering, in 1822
gebouwd en, alhoewel minder kost
baar, het nuttigste van deze geheele
onderneming is. - Ten tijde der Fran-
schen werd Kijkduin Moorland
geheeten.
23
