Watergeuzen De Watergeuzen, een vergeten geschiedenis 1568 -1575 Maarten Noot Vroeger leerden we allemaal 'Op 1 April verloor Alva zijn bril. Dat wil zeggen op 1 april 1572 verover den de watergeuzen Den Briel. Zo leerden we dat dit een belangrijke overwinning op de hertog van Alva was. Maar dat was niet helemaal waar, de activiteiten van de water geuzen in de Waddenzee en met name op het Marsdiep, het Vlie en de Zuiderzee, waren namelijk van veel groter belang. Anne Doedens en Jan Houter beschrijven deze minder bekende historie in hun in het vroege voorjaar uitgekomen boek 'De Watergeuzen, een verge ten geschiedenis 1568 -1575. De watergeuzen hadden een officiële kaperbrief van de Prins van Oranje en mochten dus schepen kapen. Deze lieden kwamen vooral uit Holland en Zeeland; hun kapiteins waren meestal opstandige calvinistische edelen. Maar eigenlijk waren zij een stelletje ongeregeld, die zich regelmatig als brute piraten gedroegen, belust op buit, waarbij maar al te vaak werd vergeten een deel van die buit aan de Prins van Oranje over te dragen. Zo hielden ze nogal eens huis op Huis duinen, Texel, Vlieland en de andere eilanden, waarbij vooral de kerken en kloosters werden geplunderd en bij de Een vergeten geschiedenis, bewoners een grote affioopsom werd bedongen. Hun voornaamste doel echter was de handelsvloot, die komende uit de Oostzee met daaronder veel graan schepen, onderweg naar Amsterdam en andere Zuiderzeehavens, het Mars diep en of het Vlie binnenliepen. Daar wachtten de watergeuzen hen op en veroverden deze schepen, soms wel 100 tegelijk. Meestal werden er duizenden guldens losgeld gevraagd, een andere keer echter werd zonder pardon de gehele bemanning uitge moord en de schepen verbrand of in beslag genomen om als kaperschip te dienen. Hoewel de koopvaarders het belangrijkste doel waren, werden vis sersschepen en De Schans als versterking langs het Marsdiep op Texel. Detail uit een vogelvluchtkaart van Oudeschild. (Noord Hollands Archief, NL- HlmNHA_560_000188_K) loodsschuiten ook niet ontzien. Door deze activiteiten berokkenden ze de Spaanse en vooral de Amster damse economie enorme schade, naar hedendaagse begrippen voor miljoe nen euro's. Dat kon de hertog van Alva natuurlijk niet over zijn kant laten gaan. Hierbij toonde de Portu gese stadhouder van Friesland, Cas par de Robles, zich als de fanatiekste bestrijder. Deze deinsde er niet voor terug om het dorp Oost Vlieland, waar de watergeuzen een basis had den, volledig plat te branden. Hoewel veel van de watergeuzen wer den opgepakt en daarna opgehangen of onthoofd, bleken de Spaanse oor logsvloten te klein en te log. De watergeuzen waren een stuk flexibeler en in de meerderheid. In 1572 schaarde Enkhuizen zich onder de Prins van Oranje en in 1573 mislukte het beleg van Alkmaar. Bovendien werd de Spaanse vloot eind 1573 verslagen door de water geuzen tijdens de slag op de Zuider zee, waarbij admiraal van Bossu gevangen werd genomen. Hierdoor raakte Alva niet alleen de controle over Noord-Holland kwijt maar bovendien zijn prestige, waardoor hij al snel naar Spanje terugkeerde. In onze omgeving is nog steeds een overblijfsel uit die tijd te zien, name lijk het fort de Schans op Texel. Dit fort werd op aanwijzen van Willem van Oranje in 1573 gebouwd door de watergeuzen ter bescherming van het Marsdiep tegen de Spanjaarden. Het boek is boeiend geschreven en is zeer de moeite waard om aan te schaffen. De Watergeuzen, een vergeten geschiedenis 1568 -1575, door Anne Doedens en Jan Houter, €19,95, Uitgeverij Walburg Pers, ISBN 9789462492868 26 '00 qtWmfllflfllUilL*1'

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2018 | | pagina 26