land 2 en bij die rederij kon ik gaan
varen. Omdat ik het hoogste diploma
van de kweekschool van de zeevaart
had, kreeg ik automatisch de rang van
derde stuurman".
Zoals gezegd, het was oorlog en dat
beperkte de mogelijkheden. Van een
vrije en onbelemmerde scheepvaart
was geen sprake meer. Maar de Gro
ninger kustvaart bood nog een gaatje
en daarheen dirigeerde 'de Nederland'
hem dan ook, naar de coaster 'Nisi
Deo' in Delfzijl. Op 3 september 1942
stapte de toen 19-jarige Brink aan
boord, echter niet als leerling-stuur
man maar als kok-lichtmatroos! Ruim
driekwart eeuw na dato moet de oud
gezagvoerder er nog altijd hartelijk
om lachen. De verbazingwekkende
plaatsing had trouwens wel een reden;
op de kustvaart in Groningen kenden
ze namelijk ze geen leerlingen. "Je
voer daar in een vak. Maar ja, koken
kon ik helemaal niet. Dat heb ik toen
maar snel geleerd. En van de oplei
ding tot lichtmatroos heb ik nog veel
profijt gehad toen ik later als kapitein
voer".
De 'Nisi Deo' behoorde overigens tot
dat deel van de coastervloot dat niet
in beslag genomen was door de
Duitse bezetter. Deze niet-gevorderde
schepen voeren voornamelijk vanuit
Delfzijl op Zweden en Finland. 3
vaart zou lopen. Nederland was
immers neutraal. Het pakte dus
anders uit; de Duitse invasie van 9 op
10 mei 1940 overviel en verbijsterde
het land. Hierop terugkijkend is
Brinks oordeel kristalhelder: het toen
zittende kabinet De Geer was zwak en
weifelmoedig, terwijl Nederland met
koningin Wilhelmina juist een sterk,
koersvast en vastberaden staatshoofd
had. Wilhelmina, die was uitgeweken
naar Engeland, gaf hoop en vertrou
wen. Zij verdiende navolging, wat
menig Engelandvaarder letterlijk in
praktijk bracht door uit te wijken. Zo
ook de jonge stuurman Bert Brink.
Of, zoals hij het verwoordt: "Als je
Wilhelmina hoorde, en ik heb haar
ook ontmoet, dan wist je dat je bij
haar in betere handen was".
Bosbouw
Het was in 1942 dat Brink in Zweden
van zijn schip 'deserteerde', zoals het
met groene inkt in zijn altijd
bewaarde monsterboekje staat geno
teerd. Tevoren had een attaché in
Stockholm hem uitgelegd hoe het
allemaal in zijn werk ging en hoe in
Engeland te komen. "Ik werd vervol
gens geïnterneerd. Ze zeiden ook van
'het is best dat je hier bent, maar je
moet je wel nuttig maken.' Ik kon
kiezen uit de bosbouw, werken op een
boerderij of aan de weg gaan werken.
Ik koos het bos, wat een logische keus
voor mij was omdat mijn grootvader
boswachter was. Ik begon als
houthakker en mijn eerste taak was
het omzagen en stukzagen van bomen
die door de opzichter waren
uitgekozen. Dit hout werd door de
Zweden als brandstof gebruikt, want
kolen waren schaars. Met dat
houthakken verdiende ik mijn geld.
Na verloop van tijd leerde ik twee
mannen kennen die de bomen met
behulp van paarden uit het bos naar
de weg sleepten. Bij hen mocht ik
komen werken, het verdiende wat
beter en was minder zwaar. Het lag
me ook beter. In die dagen woonde ik
trouwens in een groot kamp met
jongens die hetzelfde traject
doorliepen als ik. Noorse jongelui
ook. Over het algemeen boerenjongens
die gewend waren op het land of in het
bos te werken".
Maar uw doel was en bleef Engeland.
"Zeker, en ik had maar een beperkte
verblijfsvergunning voor Zweden. Op
een dag ben ik met een paar andere
jongens overgevlogen van Stockholm
naar noord Engeland. Dat ging 's nachts,
maar hoe dit in elkaar gezeten heeft
weet ik niet meer. Ook het type
vliegtuig weet ik niet meer en of het
een Engels of Zweeds toestel was. Wel
Drijfveren
Zweden was neutraal in de Tweede
Wereldoorlog, wat een uitgelezen
mogelijkheid bood om aan de Duit
sers te ontkomen. Bert Brink greep
zijn kans en daar had hij meerdere
redenen voor, zo legt hij uit. Aller
eerst was er de bezetting en de wil
zich daartegen te verzetten. Maar, er
was nog een motief en dat ging terug
op gebeurtenissen van vlak voor de
oorlog. Aan de vooravond ervan was
Brink vanuit een jeugdherberg in
Luxemburg naar huis gestuurd van
wege de acute militaire dreiging die
van nazi-Duitsland uitging. Maar,
eenmaal terug in eigen land vertelde
men hem dat het allemaal niet zo'n
Vrachtschip 'Meerkerk' waarop Bert Brink tijdens de oorlog gevaarlijke
konvooireizen maakte.
17
