VER DWALEN XIII
De gedenksteen voor de Laurens Brandligtdam in de werkplaats van beeldhouwer
Erik Verheul.
Ko Minneboo
Afgelopen jaren kreeg ik meer
dere keren de vraag wie of wat er
volgens mij het belangrijkste voor
Den Helder is geweest. Zo herin
ner ik mij die vraag tijdens een
rondleiding met een aantal leden
van de Alkmaarse Historische Ver
eniging. Een vereniging die veel
ouder is dan de HHV en al heel
lang een belangrijke rol heeft in
die stad.
Als iemand iets over de Helderse
geschiedenis wil weten komt die
vraag ook vaak als de naam van
Napoleon valt. De meningen van de
vraagstellers zijn daarbij meestal
behoorlijk verdeeld. Wie of wat is
waarom wel of niet belangrijk
geweest. Eigenlijk een onmogelijke
vraag. William Shakespeare (1564
1616) zei het al: What's in a name.
Zo ben ik blij dat het gemeentebestuur
van Den Helder dit jaar de oude vang-
dam in het Balgzand officieel de histo
risch correcte naam 'Laurens Brandligt
dam' heeft gegeven. Plotseling kwam de
discussie over de naam van die vang-
dam in een stroomversnelling terecht,
die stroomversnelling past trouwens
wel bij haar eeuwenoude functie voor
het Nieuwe Diep. Met dank aan TEDx
Den Helder, en Erik Verheul in het
bijzonder, staat er sinds 24 juli zelfs een
fraaie gedenksteen op de dam. In
Levend Verleden van december 2016
stond nog mijn wens dat op 16 januari
2018, ofwel exact 50 jaar na de opening
van de Laurens Brandligtbrug, die voor
de groei van Nieuwediep zo onmisbare
dam de correcte naam zou krijgen, een
naam waarmee de onjuiste naoorlogse
volksnaam zou worden gecorrigeerd.
Dit voorjaar was ik op Corsica, het
eiland waar Napoleon vandaan kwam.
Tot mijn verrassing ontdekte ik dat
Napoleon daar tot op de dag van van
daag niet als held wordt gezien, maar
als landverrader. Zijn landgenoot
Pascal Paoli (1725-1807) is de natio
nale held. Die bracht vooruitgang en
democratie, Napoleon oorlog en
bezetting. Pascal Paoli moest, net
zoals bij ons stadhouder Willem V,
zijn land verlaten en stierf als balling
in Londen.
Napoleons broer Lodewijk, die de
eerste Hollandse koning was (1806
1810) komt hier toch ook wel wat
beter uit de verf, zeker op cultureel
gebied. Hij veranderde het stadhuis
van Amsterdam tot Koninklijk Paleis.
Hij stichtte de Koninklijke Biblio
theek en de Koninklijke Academie
van Wetenschappen. Om Nederland
als zelfstandige staat te laten voortbe
staan deed hij in 1810 ten gunste van
zijn zoon Lodewijk II afstand van de
troon, maar zelfs dat gebaar kon zijn
krijgslustige en op macht beluste
broer niet tegenhouden.
Ik heb al eerder laten weten dat het
belang van Napoleon in de geschiede
nis van Den Helder volgens mij wat
overdreven wordt. Zijn lange schrik
bewind heeft Europa, ons land en ook
Helder en Huisduinen meer gekost
dan opgeleverd. Zo was bijvoorbeeld
onze kielplaats 'Het Nieuwe Werk' pas
een jaar oud toen de Fransen ons land
in 1792 voor de eerste keer binnenvie
len. Alle aandacht werd daardoor op
de verdediging in het zuiden van ons
land gericht. Ook de nog jonge in de
Krimpenerwaard geboren Jan Blan
ken moest daar helpen. Bijna 10 jaar
later, in 1803, werd tijdens de Bataafse
Republiek (Bataafs Gemenebest) als
reactie op de landing in 1799 van de
Engelsen en de Russen een plan van
dezelfde Jan Blanken, na de nodige
eerdere studies, voor een nieuwe uit
breiding en bescherming van Helder
en Nieuwe Diep vastgesteld. Het door
het Franse leger in 1812 goedge
keurde plan is daarop gebaseerd. Na
de Franse bezetting kwam de toenma
lige wederopbouw onder Koning Wil
lem I pas echt van de grond, maar die
plannen zagen er toch anders uit. Het
is daarbij goed om te bedenken dat de
Staats-Spaanse linies in het zuiden
van ons land (Zeeuws-Vlaanderen)
toen al honderden jaren oud waren.
Jan Blanken moet uiteraard ook van
die linies geweten hebben.
Wederopbouw van Den Helder
na de Tweede Wereldoorlog
Met de opening van de Laurens
Brandligtbrug kwam in 1968 een vol-
15