'Wat er staat is Waterstaat': de Nieuwe Kerk en de Petrus en Pauluskerk in Den Helder Hans van Rossum Waterstaatskerken Den Helder heeft twee 'waterstaats kerken': de Nieuwe Kerk aan de Weststraat van 1839 en de Petrus en Pauluskerk van 1840 aan de Kerkgracht. Er staan anno 2017 nog zo'n zeventig soortgelijke kerken in Nederland, gebouwd tussen 1825 en 1875 met financiële steun en onder toezicht van de rijksoverheid. Die kerken worden waterstaatskerken genoemd omdat het ministerie van Waterstaat, het toenmalige bouwmi- nisterie, toezicht hield op de kwaliteit van ontwerp en uitvoering. Sommige waterstaatskerken zijn door eigen ingenieurs van Waterstaat ontworpen. De beide Helderse waterstaatskerken bijvoorbeeld door de provinciaal opzichter ir. Hendrik Dansdorp. Als de rijksoverheid geld steekt in kerkenbouw zal zij er in beginsel voor zorgen dat ze waar voor haar geld krijgt. Vandaar dat toezicht. Maar waarom stak de rijksoverheid, die in de negentiende eeuw toch een meer liberale politiek voorstond, geld in kerkenbouw? Om een antwoord op deze vraag te vinden moeten we terug naar de tweede helft van de zestiende eeuw. Na de Reformatie kwamen de voorheen katholieke kerkgebouwen in handen van de hervormden. Twee eeuwen later, in de Franse tijd en daarna in het nieuwgevormde Koninkrijk der Nederlanden, werd de Katholieke Kerk in Nederland op gelijke voet met de andere kerken gesteld en kwam er een einde aan de bevoorrechte positie van de Her vormde Kerk in Nederland. De terug gave van de oude kerkgebouwen werd toen een zwaarwegende katholieke eis en een heet hangijzer in de politiek. In steden en regio's met een overwe gend katholieke bevolking was er, ondanks hervormd verzet, daadwer kelijk sprake van overdracht van ker ken. In de meer protestantse gebieden van ons land bleek de overdracht van de oude kerkgebouwen niet uitvoer baar. Om uit deze impasse te komen stelde de rijksoverheid allereerst vast dat de status quo van dat moment (in het jaar 1825) gehandhaafd bleef. Er De Nieuwe Kerk aan de Weststraat. De huizen rechts, tot aan de dijk, zijn in de Tweede Wereldoorlog gesloopt. In 2011 is op deze locatie gestart met nieuwbouw. De Petrus en Pauluskerk aan de Kerkgracht op een ansichtkaart, gepost 26 oktober 1903. 4

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2017 | | pagina 4