M
dijkse Sluissloot vanaf het sluisje in
de 'Nieuwe Lands Dijk' getekend.
Het sluisje dat globaal op de plek was
waar de Parallelweg, oorspronkelijk
komend vanaf de eeuwenoude Vijf
sprong, overgaat naar de latere, vol
ledig buitendijks gelegen Ruyghweg.
Die Sluissloot kwam uit in het oor
spronkelijke Nieuwediep. Water
bouwkundig gezien daarom niet
toevallig dat juist vlak bij die plek
later de zogenaamde Bagger of Mari-
nesluis werd gebouwd.
Rond 1825 is de situatie ter plaatse
aardig gewijzigd. De linie van De
Nieuwe Stad blijkt gedeeltelijk aan
gelegd en de waterpartijen hebben
de daarbij behorende vorm gekre
gen. De oude sluissloot is in dat
ontwerp verdwenen. Weer wat later
blijkt die ontwikkeling de basis van de
Molensloot met daaraan de werf en
de houtmolen van de gebroeders Jan
zen te zijn, de Molensloot ofwel de
latere Fabrieksgracht met haar verbin
ding naar de Spoorgracht. De Nieuwe
Stad begint zich te ontwikkelen, een
ontwikkeling waarbij de gebroeders
Janzen, de naamgevers van de Janzen-
straat, een grote rol hebben gespeeld.
In 1851 komt er een eind aan de
'blokkade' op de Helderse ontwikke
ling. Het 'onvrij territoir' wordt einde
lijk ingetrokken. Daarmee begint de
bloei van Nieuwstad die helaas erg
kort duurt en met de opening van het
Noordzeekanaal in 1872 alweer voor
bij is. In 1856 lijkt dat nog ver weg. In
deze zich dan snel ontwikkelende
havenstad wordt de aanbesteding
gehouden voor straatverlichting met
steenkolengas. Op 8 december 1857 is
het zover en tot in de jaren 60 van de
vorige eeuw hebben de gashouders
ons stadsbeeld mede bepaald. Na de
overgang naar aardgas is hun tijd
voorbij. Het gasfabriekterrein krijgt
stap voor stap een andere bestem
ming. Zelfs de gemeentelijke reiniging
heeft daar jarenlang haar stalling
gehad. Met de strijd om de Visbuurt
IVWflieuwëA
Landt%
KOOCH
Detail uit de kaart van Dirk Abbestee (1672)
met het wiel in de Sluisdijk.
werd uiteindelijk de huidige bebou
wing gerealiseerd. Na de demping van
de gracht in 1958 herinnert alleen de
naam Fabrieksgracht aan de zuidzijde
nog aan het verleden. Net zoals aan
de noordzijde de naam Steengracht
herinnert aan de werf van de gebroe
ders Janzen, de Steengracht waar op
nummer 19 de weduwe van roeired-
der Jan Minneboo (1843-1896) haar
laatste jaren woonde. Zij hoorde, net
zoals groenteboer van Os, die ook als
brugwachter op de Gasbrug werkte,
toch echt bij de Visbuurt. Door de
vaste bruggen in het Helders kanaal
werd, ondanks bezwaren van hout
handel Vinken, de aanvoer van hout
over water naar die houthandel
onmogelijk. De eeuwenoude hout
handel met haar fraaie houtzaagmo
len die 120 jaar geleden op 4 septem
ber 1897 na een blikseminslag door
brand werd verwoest.
Ook gasmuntjes bestaan niet meer.
Toch weet ik nog goed dat wij die in
onze winkel in de Visstraat verkoch
ten. Buurmanhet gas is op en het eten
is nog niet klaar. Heeft U nog een
muntjeDie vraag kwam meestal na
sluitingstijd of op zondag over de
schutting achter ons huis. Snel helpen
en niet vergeten om de aankoop te
noteren in het boodschappenboekje.
Wij kochten tegen contante betaling
de muntjes per rol op het kantoor
van de gasfabriek aan de Fabrieks-
gracht. Ze werden zonder winst per
stuk aan de medebewoners verkocht.
Ik vergeet nooit dat ik in een strenge
winter als kind twee rollen moest
halen. Het had al een tijd stevig
gevroren en dus ging ik over het ijs
van Bassingracht en Spoorgracht
naar de gasfabriek en meteen weer
terug. Bij thuiskomst grote schrik,
paniek, de twee rollen tijdens het
glijden verloren Ik was natuurlijk
wel een paar keer uitgegleden. Geen
uur later kwam een onbekende
mevrouw één rol in onze winkel
brengen; gevonden op het ijs. De
tweede rol is nooit gevonden en ligt
vermoedelijk in de bodem van de
gracht. Mijn ouders waren niet echt
boos: 'let volgende keer wel een beetje
meer op, en denk maar dat een eventu
ele vinder het misschien wel harder
nodig heeft dan wijd Zo leer je wel al
jong om een verlies om te zetten in iets
positiefs. In mijn herinnering konden
meerdere Visbuurters dat erg goed in
die tijd. Zou dat een eigenschap zijn
van mensen die na een oorlog niets
meer hebben en gezamenlijk alles
opnieuw moeten opbouwen? Wie het
weet mag het zeggen.
Gasmeter met inworp van 1 jeton.
"Uairg
%tAnnen
11
