zuiden van Wieringen (huidige
Amstelmeer en Oude Veer) met de
tekst: 'Anno 1570 ingelopen'. Sgroten
heeft dat volgens mij echt niet voor
niets zo duidelijk op zijn kaart ver
meld. Bij die stormvloed zijn in Hol
land en Friesland tienduizenden men
sen verdronken. Veel boeren werden
werkeloos en sloten zich om die reden
bij de watergeuzen aan. Zeeland heeft
trouwens aan die verschrikkelijke
stormvloed in combinatie met alle
vernielingen in die roerige tijd 'Het
Verdronken Land van Saeftinghe' te
danken.
Het versterken van de Koegraszeedijk.
Ik ga wel voor een 'nieuwe' naamsvari
ant. Ede komt volgens mij van het oud
Keltische eve, dat water betekent. Dat
komt terug in het Franse woord eau,
maar zelfs in delf van Delfzijl en Delft,
in de oorspronkelijke betekenis van
'gegraven waterloop. Edesthorpa, dorp
in, of aan het water. Het is bijna te
mooi om waar te zijn. Net zo mooi als
het gegeven dat die naam niet alleen
voorkomt in de historie van het bis
dom Utrecht, maar ook in een lijst van
oude parochienamen bij Sheffield in
Engeland. Kwam Willibrord daar niet
vandaan? Vermoedelijk hebben er
minstens drie hoeven op onze oerterp
gestaan. Die zijn wel of niet gebouwd,
of verwoest, door de Vikingen.
1570 - 1573
Op de kaft van het boek van Jan Bre-
mer, Husidina, staat een kaartfragment
met een kerk op de Torp getekend. Het
kaartfragment is een detail van een
kopie uit 1860, dat in het bezit is van
het Regionaal Archief Alkmaar, van
een veel oudere kaart van Christiaan
Sgroten. Die originele kaart is al in
1573 in opdracht van Alva gemaakt.
Op het origineel, dat in bezit is van de
Koninklijke Bibliotheek van België,
zijn zelfs schepen voor het Marsdiep
getekend. De waterdiepten worden op
die kaart ook al duidelijk aangegeven.
1573 is het jaar van het Alkmaarse
ontzet en de nederlaag van de
Spaanse vloot tegen de watergeuzen
voor de kust van Hoorn. Het is het
jaar dat op bevel van Willem van
Oranje de abdij (uit ca 925) en het
kasteel van de graaf van Egmond
door de watergeuzen zijn verwoest.
De watergeuzen richtten in die tijd op
veel meer plaatsen langs de kust ver
woestingen aan. Zij voeren via het
Marsdiep de Zuiderzee op. Dat was
trouwens óók hun bedoeling toen ze,
en dat tegen de zin van Willem van
Oranje, op 1 april 1572 Den Briel
veroverde. Door sterke wind waren
ze, zeilend vanuit Engeland waar ze
waren weggestuurd, een klein beetje
afgedreven. Het stormde toen dus
blijkbaar behoorlijk. Die 'verdwaling'
heeft wel een groot effect op onze
nationale geschiedenis gehad. In 1572
veroverden zij alsnog de Zuiderzees
teden Medenblijck, Enchuijsen en
Hoorn.
Hevig stormen deed het ook bij de
Allerheiligenvloed van 1 november
1570 waardoor in dit gehele grondge
bied van de graaf van Egmond heel
veel schade ontstond. Het is de ergste
watersnoodramp van Holland ooit.
Een opvallend gegeven op de kaart is
daarom de vermelding bij de geul ten
De meeste plaatsen op de kaart van
Sgroten bestaan in onze tijd nog
voort. Huisduinen staat op zijn kaart,
Helder niet, Torp wel. Of de gete
kende situatie en de kerk op Torp in
de tijd van Sgroten nog bestond is
twijfelachtig. Bij het maken van zijn
kaart heeft hij zich vrijwel zeker geba
seerd op oudere bronnen. In de eeuw
daarvoor hadden de Cosmas- en
Damianus stormen (1477 en 1509)
ook al veel land en mensenlevens
gekost. Om over de Allerheiligen
vloed van 1532 maar te zwijgen. Wel
is duidelijk dat na de Tachtigjarige
oorlog Torp steeds meer van de aard
bodem, van de kaart, verdween. Zou
het, kijkend naar al die jaren, niet tijd
worden voor meer gericht historisch
onderzoek? We moeten daarvoor
misschien wel naar Brussel, naar het
land van mijn Vlaamse voorouders.
Of zouden de watergeuzen veel 'Hel-
derse historie' in hun jaren met
geweld hebben weggedaan?
We hebben het hier in de kop van
Holland altijd over Huisduinen en
Helder, maar Edesthorpa hoort daar
dus echt in één adem bij vermeld te
worden. De grootste terp van de
(West)Friezen in Noord-Holland
heeft vermoedelijk een geschiedenis
tot voor Christus. Het is een terp met
meer vragen dan antwoorden over
haar bestaan. In Friesland zou volgens
mij de hele provincie daarover op zijn
4
"iTfui
