Ver Dwalen XI
Helderse historie door de eeuwen heen
Ko Minneboo
Ruim een jaar geleden werd ik
vrij onverwachts door Leo Blank
van de Helderse Courant geïnter
viewd. Ons gesprek ging over het
werk van de vrijwilligers van de
HHV in verband met de verhui
zing naar School 7. Hij vatte hun
moeilijke archiefwerk toen samen
met 'bewaren of wegdoen'. Eigen
lijk wel een mooie omschrijving
van de vele dilemma's bij de wens
om de historie van Den Helder in
de huidige tijd beter voor het voet
licht te brengen. Maar, over welke
Helderse historie hebben wij het
dan eigenlijk?
Edesthorpa
In dezelfde week werd onder leiding
van Gerard Alders een archeologisch
onderzoek gestart naar wat de groot
ste terp van Noord-Holland is
geweest. In juni 2013 schreef Gerard
op verzoek van de HHV al in Levend
Verleden over de resultaten van een
onderzoek in de jaren zestig bij de
Torp in de Schooten. Een onderzoek
waarvan de resultaten verder helaas
nooit echt gepubliceerd zijn. Tegelij
kertijd bleek uit zijn bijdrage hoe
slecht er ook na de oorlog met de
oudste geschiedenis van 'Koegras' is
omgegaan. Rens Schendelaar
besteedde daarom in Levend Verle
den van juni 2016 nog eens extra aan
dacht aan de Torp.
In 2016 waren er nieuwe opgravingen
op een steenworp afstand van de Wal-
visvaardersweg. De weg waar in 1964
de eerste paal voor De Schooten de
grond inging, en waar in 1965 de
sleutel aan de eerste bewoonster werd
overhandigd. Het opgraven was in de
Statenhoff, de straat waar de secretaris
van de HHV woont. Die kon dus
mooi van huis uit regelmatig even
kijken hoe het ging. Dat een jonge
Koegrasser, de 22-jarige Bas van de
Meij, die archeologie in Amsterdam
studeert, een rol bij het onderzoek
heeft gespeeld was nog mooier. Hij
zette de gegevens uit het onderzoek
van de jaren zestig op een rijtje.
Laagje voor laagje werd een heel klein
gebiedje afgeschraapt op zoek naar
sporen van het verleden: monniken
werk. Binnen een dag waren de eerste
resultaten bekend: een skelet van een
hond en een benen kam. Verloren of
weggedaan? De Helderse geschiedenis
gaat definitief ver terug in de tijd, in
ieder geval tot ca. 700, naar de tijd
van de Friezen met Koning Radboud
en de missionarissen Willibrord en
Bonifatius. Bij de geschiedschrijving
van Helder moet voortaan toch echt
vermeld worden dat Torp de grootste
terp van Noord-Holland is geweest.
Een terp met daar omheen een uitge
strekt leefoaar laagland!
Daarbij duikt, in het toen gebruike
lijke Latijn, een naam op uit het begin
van de beschreven Nederlandse
geschiedenis: Edesthorpa. Niet alleen
over de situering van die woonplaats,
maar ook over de oorsprong van die
naam zijn in het verleden allerlei
beweringen gedaan.
Aan de situering twijfel ik niet, Torp
is voor mij Edesthorpa. Een argument
daarbij is dat kerkjes vroeger onge
veer op een dagafstand lopen van
elkaar lagen (ca. 20 km). Torp ligt
prachtig centraal tussen de eerste
kerkjes van Callantsoog, Wieringen,
Texel en Huisduinen.
1
Detail uit de kaart van Christiaan Sgrooten uit 1573 gemaakt in opdracht van Alva.
3
\arn_-
~ï%- VtedbiL
tB&rtfr!i
zQ\ro»1r jzhtif
W>Ü portUr
/y j
