kinderen van mijn leeftijd, twee meis
jes, twee jongens. Een orthodoxe
Jood, tekenleraar op de ambachts
school in de Ouwe Helder, voorzitter
van de 'Noorder Kunstkring', tekenaar
voor 't Juffertje, het zaterdagse bij
voegsel van de Helderse Courant,
illustrator van de bij drukkerij Egner
uitgegeven boekjes van het Helden
der Zee fonds. Maar ondanks dit alles
werd hij al in november 1940 ontsla
gen als leraar, simpel omdat hij een
Jood was Er zat voor hem niks
anders op dan uit te wijken naar
Oudesluis en vandaar uit - per fiets
- tekenlessen te geven in het 'Joodse
Werkkamp Wieringermeer', in 1934
opgericht om Joodse vluchtelingen
vanuit nazi-Duitsland een agrarische
opleiding te geven, waarna ze naar
Palestina zouden gaan. Maar ja, dat
kamp werd een jaar later (17 maart
1941) door de Duitsers o.l.v. Haupt-
sturmbahnführer SS Klaus Barbie
ontruimd.
Aanbiedingen om onder te duiken
van meester Jippes (Oudesluis) sloeg
Pinkhof af: hij dacht via krijgsgevan-
genenruil (met de geallieerden) naar
Palestina te kunnen gaan. U raadt de
afloop al: via Westerbork is ook het
gezin Pinkhof 'op transport gesteld'
en in Sobibor vergast.
Levi Grunwald
Staat u mij toe nog één bekende
Joodse stadgenoot te noemen die
mede dankzij zijn bekendheid de oor
log wél overleefde. Het is de befaamde
Levi Grunwald, textielhandelaar en
ook schrijver met name van verhalen
over Dorus Rijkers en zijn Blauwe
zeeridders.
Toen Levi en zijn vrouw gearresteerd
werden zag de daarmee belaste col
laborateur in hun woonkamer een
foto van Levy met Dorus Rijkers. De
man bleek een groot bewonderaar
van de landelijk bekende Dorus Rij
kers. Hem werd al snel de grote bete
kenis van Levy Grunwald voor de
zeeredders duidelijk en hij zorgde
ervoor dat Levy op de zogenaamde
Barneveldlijst geplaatst werd. Deze
lijst, genoemd naar Kasteel De Schaf-
felaar bij Barneveld, vrijwaarde een
aantal Joden - zo'n 650 - voor depor
tatie omdat ze zich op enigerlei wijze
verdienstelijk hadden gemaakt voor
de Nederlandse samenleving. De
groep - Barneveld Joden - kwam
tenslotte terecht in concentratiekamp
Theresienstadt. Het was er bepaald
niet best, maar het was geen vernieti
gingskamp. En zo overleefde Levi (en
zijn vrouw).
Van Levy wil ik tenslotte nog vertellen
dat hij ooit een door Leo Pinkhof
geïllustreerd boek geschreven heeft
'Om het oude geloof'. Een roman
gebaseerd op een waar gebeurd ver
haal uit onze goede stad, hier Duin
huizen genoemd. Het gaat over de
grote tegenstelling arm en rijk die óók
binnen de Joodse gemeenschap
bestond. Over de mooie kleindochter
van de straatarme koster van de syna
goge, die niet mocht trouwen met de
zoon van de voorganger, een zeer
rijke handelaar uit Nieuwediep.
En om dan toch te eindigen bij onze
Joodse begraafplaats. Op enig moment
ziet de jongeman, verstoten door zijn
vader met de woorden: 'Ga heen,
wees vervloekt, je bent onrein als zij
als die deerne', even geen andere
oplossing dan te overnachten in het
Joodse 'dodenhuisje' op de Huisduiner
begraafplaats, de houten voorganger
van het tegenwoordige stenen
reinigingshuisje. Hoe radeloos kun je
zijn? Uitgestoten door je eigen mensen.
Dat was in feite wat enkele jaren na
het verschijnen van deze roman met
onze Joodse medeburgers gebeurde.
Uitgestoten, vernietigd, zelfs geen graf
dat is toch wat mij nog altijd dwarszit.
'Hoe zou mijn aangezicht niet treurig
zijn daar de plaats der begrafenissen
mijner vaderen woest is' staat er in
het bijbelboek Nehemia (H.2, vers
3). Hoeveel treuriger als zelfs zo'n
begraafplaats je niet gegund is. Veel
meer dan een boekwerk waarin althans
hun namen vermeld staan konden we
niet maken. Maar dat is er dan nu toch.
Ik hoop dat u het boek zult kopen en
lezen. Met aandacht en ontzag. Dank
u wel.
uillnllliilllh
27
