De Majoor, kommanderendc de 2de Divisie van het Korps
Mariniers zal, als daartoe geaulhorisecrd, op den 27 Novem
ber aanslaande, des middags ten twaalf uren precies, publick
aanbesteden: do Leverantie van het MUNITIE-BROOD, ten
behoeve van dat gedoolle van voornoemd Korps, hetwelk ge
durende het jaar 1849 Garnizoen zal houden te Willemsoord
aan het Nieuwediep.
De Contracten van voorschreven Aanbesteding liggen
van heden af Ier lezing van des morgens 10 lot 's namid
dags 2 uren op het Bureau van gcmelden Majoor, alwaar
ook do aanbesteding op den bepaalden dag en het bepaalde
uur zal plaats hebben.
Willemsoord den 18 November 1848.
de Majoor voornoemd,
vaiv der VELDEN.
Beschuit dat is hard brood, drie of
viermalen gebakken. Het is boven
ander voedsel te verkiezen, omdat het
weinig aan bederf onderhevig is.
Daarom werd het ook als proviand op
schepen gebruikt en aldaar in
afzonderlijke met blik beslagen
broodkamers bewaard.
Wordt het brood geheel tot beschuit
gebakken of geroosterd, dan blijft het
40 a 50 dagen goed, half 30 tot 40 en
voor een vierde 10 a 14 dagen.
Scheepsbeschuit is niet bros maar
zeer stevig en hardgebakken, het
moest vaak in een drank als thee of
koffie worden gedoopt om gemakke
lijker gekauwd te kunnen worden.4
Door het Ministerie van Oorlog
werden in oktober 1876 de comman
danten van de garnizoensbakkerijen
aangeschreven om 'bij wijze van
proef' een maand lang het oude
munitiebrood te bakken met de bepa
ling echter, dat in plaats van om de
andere dag, nu het brood dagelijks
moest worden gebakken, zodat de
soldaat zijn portie brood iedere dag
vers ontvangt.
De minister van marine heeft, even
als de minister van oorlog, het muni
tiebrood, zoals dit alhier aan de
schepelingen werd uitgereikt, doen
vervangen door tarwebrood. Door
het Ministerie van Oorlog werd een
jaar later bepaald, dat het nieuwe
munitiebrood - bereid uit rode en
witte tarwe en gist - eerst tegen de
15e februari 1877 aan de militairen
zou worden uitgegeven.
Marine-hospitaal
In 1909 kregen de verpleegden in het
marine-hospitaal op voorschrift van
de behandelende geneesheer per dag
250 gram wit brood, ter vervanging
van 350 gram munitiebrood.
Patiënten die na de 12 uur 's middags
in het hospitaal werden opgenomen,
ontvingen als regel voor die dag
slechts munitiebrood of wit brood
met boter, tot hoeveelheden door de
Chef te bepalen.5
Specifieke marinetermen
De 'Staalmannetjes' is geen pendant
van Rembrandt's beroemde 'Staalmees
ters', doch zo werden de tarwebroodjes
genoemd die de marineman dagelijks
te verwerken kreeg toen de marine
bakkerij in Den Helder nog voor onze
eigen marinemannen bakken kon. De
naam ontlenen deze vierkante broodjes
Andries Popke Staalman (Hellevoetsluis
1858 - Driebergen 1938).
Gemeenteraadslid 1896 - 1911.
aan het reeds lang overleden kamerlid
A.P. Staalman6, die de invoering van
deze broodjes bepleitte. (Uit: Helder-
sche Courant, 28 februari 1941)
Stoommachinegebouw/graan-
magazijn
In 1864 werd de bovenverdieping van
het stoommachinegebouw in gebruik
genomen als graanpakhuis. In 1889
werden de beneden lokalen van het
graanmagazijn eveneens tot graan-
hokken t.b.v. de marine bakkerij inge
richt, door aannemer A. Bos voor f.
1.019,-. In verband met deze bestem
ming werden drie deuropeningen en
één raamopening dichtgemetseld. De
bestaande indeling in twee lokalen
bleef gehandhaafd. In de beide loka
len werden graanhokken gemaakt,
bestaande uit houten schotten, met in
ieder hok een houten afvoerkoker
naar de zolder. In het Marineblad van
1897/1898 stond vermeld dat de
Marine-Bakkerij en het Graanpakhuis
in vredestijd onder beheer viel van de
commandant der 2e afdeling mari
niers. In 1939 werd het voormalige
stoommachinegebouw, ondertussen
betiteld als graanpakhuis, drastisch
verbouwd en er werd op de begane
grond een telefooncentrale ingericht.
Tweede Wereldoorlog
Op 13 juni 1940 werd de Küstenminen-
suchflottille Holland opgericht, die in
juli 1940 de naam kreeg van 34.Minen-
suchflottille. Dit Mijnenveegflottielje
5
Weekblad van den Helder en het Nieuwediep, 27 november 1848.
