hadden aandrongen op de moord.
Rekening houdend met 'het bruut
optreden van den vader, jegens vrouw
en kinderen en met het kampongmi
lieu, waarin de kinderen leefden' eiste
de officier van justitie tegen de moe
der en de zoons Chris en Willem 18
jaar cel en tegen dochter Agatha zes
jaar. De Raad van Justitie veroor
deelde de moeder tot 12 jaar en de
beide zoons ieder tot 15 jaar; de doch
ter werd vrijgesproken.
Weggewerkt
De nabeschouwing die De Telegraaf
aan de affaire wijdde, lijkt op de
samenvatting van een Indische
roman. De krant schreef: 'Doorman
zelf was iemand van zeer goede Hol-
landsche familie. Zijn vader was
indertijd generaal gouverneur van de
residentie; van huis uit bezat hij dus
voldoende beschaving en ontwikke
ling. Ruim dertig jaren geleden, als
jonge man, werd hij uit Holland weg
gewerkt als een totale mislukking.
'Deli, dat toen pas in opkomst was en
een arbeidsveld bood voor iederen
stevigen jongen kerel, bood hem de
eerste kans om zich te rehabiliteren. 't
Liep daar mis - hij bleek niet uit het
hout gesneden, waar de pioniers van
gemaakt moeten zijn. Toen kwamen
de cultures in de Preanger aan de
beurt, vervolgens de Lampongs, en
toen weder Java. En geleidelijk zakte
hij dieper af naar den zelffiant, naar
het onbruikbaar geoordeelde uitschot.
Nog kreeg hij eens een kans als
beheerder van een Chineesch rijst-
landje, later weer als administrateur
van een afdeelingsbank, doch zijn
gedrag en zijn oneerlijkheid bezorg
den hem ook daar weldra ontslag.
'Toen vestigde hij zich voorgoed op
een klein landje in de Preanger, waar
hij jaren tevoren op naam van zijn
Soedaneesche huishoudster het
inlandsch bezitsrecht van had gekocht
en dat hij geleidelijk door de kam
pongbewoners had laten beplanten
met thee. Hier woonde hij met zijn
gezin. Reeds in Deli had hij Nji Asma-
nah, een jonge Soedaneesche koelie
vrouw als huishoudster tot zich geno
men. Al die lange jaren van zijn gelei
delijk verval was zij trouw bij hem
gebleven, had hem vijf kinderen
geschonken, waarvan er nog drie,
Chris, Willem en Agatha in leven zijn.
In 1916 trouwde hij met de moeder
zijner kinderen, ten einde zoodoende
de vrije beschikking te krijgen over
het op haar naam staande theeland.
'Doorman was een stevige, robuuste
kerel. Een 'djago' zeiden de kampong
bewoners - een ruwe, hardvochtige
bruut, een drinker, dadelijk klaar om
er met zijn stevige vuisten op los te
slaan. Zijn werkvolk en de inlandsche
theeplanters, wier product hij
opkocht, buitte hij uit, waar niemand
zich, uit vrees voor zijn ruwheid,
tegen durfde verzetten. De opvoeding
der kinderen werd geheel verwaar
loosd; wel bezochten ze de lagere
school, maar toch verinlandschten ze
sterk door den invloed hunner moe
der en van de kampong, waar ze het
grootste deel van hun tijd doorbrach
ten om hun vader te ontloopen, dien
ze van kindsaf vreesden om zijn ruw
heid en hardheid.
'Toen de twee jongens tot wasdom
waren gekomen, betrokken ze een
eigen, inlandsche woning in de buurt
van het ouderlijk huis. Voor Willem,
de jongste zoon, zocht de vader een
Chineesche bijzit, wier jongere zuster
hij tegelijk maar in zijn eigen woning
binnenvoerde als 'bini moeda'
(bijvrouw) in het gezelschap van
vrouw en dochter, welk tweetal hij
voortdurend mishandelde en
vernederde, zelfs dwong om in zijn
theetuin als theepluksters te werken.
De moeder verdroeg alles
onderworpen, blééf in de woning, uit
vrees voor de materieele gevolgen
voor haar en haar kinderen als zij
heenging. Maar in haar hart groeide
de wrok en de haat, welke zij over
plantte bij de kinderen.
'De verhouding van deze drie tot hun
vader was altijd zeer slecht; jaren gele
den reeds spoot Chris, de oudste hem
lombok-raweh-sap in de oogen, uit
wraak voor een mishandeling. Later
verrieden zij hun vader bij de veldpoli
tie wegens een kleine diefstal; een kind,
dat hij bij de Chineesche bijzit had ver
wekt, stierf onder verdachte vergifti
gingsverschijnselen, en in de kampong,
onder hunne vrienden en raadgevers,
praalden de jongens openlijk met hun
voornemen, hun vader den een of
anderen dag te zullen 'mollen'.'
Willem Hendrik Doorman
Al dit soort berichten volgde Willem
Hendrik (1889, Zaandam) in Amster-
Willem Hendrik Doorman (1889-1975) bij schietoefening (r.). (Collectie Piet Riteco)
29
